Vua Hùng Vương đời thứ mười tám có một người con gái xinh đẹp tuyệt tên là Mị Nương, Mị Nương tính nết hiền dịu rất được mọi người yêu mến. Vua Hùng muốn kén cho con gái một người chồng thật xứng đáng. Đến cầu hôn Mị Nương có hai vị thần đều tài giỏi ngang nhau, đều rất xứng đáng được làm rể Vua Hùng.

Một người tên là Sơn Tinh – làm chúa vùng non cao, một người tên là Thuỷ Tinh – làm chúa vùng nước thẳm. Để lựa chọn được chàng rể xứng đáng nhất, Vua Hùng bèn ra điều kiệnrằng: “Ngày mai ai mang lễ vật bao gồm: Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng, voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi đến trước thì ta sẽ gả con gái cho”.

Hôm sau, Sơn Tinh mang lễ vật đến sớm hơn, cưới được Mị Nương về còn Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ thì đùng đùng nồi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Thủy Tinh hô mưa gọi gió, dâng nước sông lên cao làm cho thành Phong Châu ngập chìm trong biển nước. Sơn Tinh không hề nao núng, thần dùng phép bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, đắp thành dựng luỹ để ngăn chặn dòng lũ. Hai bên đánh nhau kịch liệt cuối cùng Thuỷ Tinh đuối sức phải chịu thua. Từ đó, hàng năm Thủy Tinh vẫn làm mưa gió, bão lụt, dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng năm nào cũng thất bại trở về.
tóm tắt truyện thánh gióng
 

Vào đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức nhưng mãi vẫn chưa có nổi một mụn con. Một hôm, bà lão đi ra đồng trông thấy một vết chân rất to liền đặt bàn chân mình lên ướm thử, không ngờ về nhà liền mang thai. Mười hai tháng sau, bà sinh ra được một cậu con trai. Cậu bé lên ba tuổi mà vẫn không biết nói biết cười. Lúc bấy giờ, giặc Ân đến xâm lược nước ta, nhà vua muốn tìm người tài đánh giặc cứu nước. Sứ giả đi đến làng Gióng thì kì lạ thay, cậu bé bỗng cất tiếng nói: “Mẹ mời sứ giả vào đây”. Cậu bảo sứ giả về tâu với vua sắm cho một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt để đánh giặc. Từ sau hôm đó, cậu bé lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không no, áo mặc mấy cũng không vừa. Giặc đến, vừa lúc sứ giả mang ngựa sắt, roi sắt và áo giáp sắt đến, cậu bé vươn vai biến thành tráng sĩ đánh tan quân giặc. Tráng sĩ đánh giặc xong cởi bỏ áo giáp sắt, cưỡi ngựa bay lên trời. Vua nhớ công ơn tôn là Phù Đổng Thiên Vương và cho lập đền thờ tại quê nhà.

​