Có ai đó đã từng nói rằng: “Ta không được chọn nơi mình sinh ra nhưng ta được chọn cách mình sẽ sống”. Quả vậy, con người không có quyền lựa chọn nơi mình sinh ra, nhưng lại có quyền lựa chọn cách mình sống.

“Nơi mình sinh ra” chỉ xuất thân của mỗi người (bố mẹ, gia đình, quê hương). Và chúng ta thì “không được chọn” có nghĩa là không có quyền chủ động lựa chọn, mà phải phụ thuộc vào sự sắp đặt của số phận. Những yếu tố đó hoàn toàn là khách quan, không thể quyết định trực tiếp đến tương lai của mỗi người. Còn “cách mình sẽ sống” là cách ứng xử với cuộc đời của bản thân. “Được chọn” là có quyền chủ động quyết định điều mà bản thân mong muốn. Như vậy, câu nói trên khẳng định rằng con người khi sinh ra không thể lựa chọn cho mình vạch xuất phát điểm ban đầu (gốc gác, xuất thân) nhưng lại có thể lựa chọn cách sống sao cho phù hợp với bản thân để trở thành một người có ích, thành công.

Tôi vẫn còn nhớ như in câu chuyện nọ. Có một cậu bé mới chỉ mười tuổi đã mất đi cánh tay trái của mình trong một vụ tai nạn. Cậu rất yêu thích môn võ Judo và quyết định đăng ký lớp học của một võ sư người Nhật.

Trong suốt ba tháng học đầu tiên, thầy giáo chỉ dạy cho cậu một thế võ duy nhất. Vì quá thắc mắc về điều đó, cậu bé hỏi thầy:

- Thưa thầy, chẳng lẽ con không thể học được các thế võ khác sao?

Người thầy trả lời:

- Đây là thế võ duy nhất thầy dạy con, cũng chính là thế võ duy nhất mà con cần phải học.

Vì con nhỏ nên không hiểu hết ý nghĩa trong câu nói của thầy nhưng cậu vẫn tiếp tục kiên trì học tiếp.

Nhiều tháng sau, cậu được thầy giáo đưa đến tham dự một cuộc thi đấu. Hai trận đầu tiên diễn ra với thắng lợi khá dễ dàng khiến cậu rất ngạc nhiên. Đến trận thứ ba khó khăn hơn nhưng sau một hồi, khi đối phương đã mất kiên nhẫn. Cậu bé đã khéo léo sử dụng thế võ mà mình được học và giành chiến thắng. Cậu bé ghi danh mình vào trận chung kết.

Ở trận chung kết, đối thủ của cậu là một võ sinh cao lớn, to khỏe và có nhiều kinh nghiệm. Trận đấu vừa bắt đầu thì đối phương đã liên tiếp tung ra những thế đánh áp đảo. Sang đến hiệp thứ hai, đối phương phạm phải sai lầm nghiêm trọng: anh ta coi thường đối thủ và mất cảnh giác. Ngay lập tức cậu bé dùng thế võ duy nhất của mình quật ngã đối phương và khóa chặt anh ta trên sàn. Chiến thắng đã gọi tên cậu bé nọ.

Trên đường về nhà, cậu thu hết can đảm hỏi thầy điều thắc mắc bấy lâu nay:

- Thưa thầy, làm sao con có thể trở thành vô địch chỉ với một thế võ như thế?

- Con chiến thắng vì hai lý do. Lý do thứ nhất con gần như đã làm chủ được một trong những cú đánh hiểm và hiệu quả nhất của môn võ này. Lý do thứ hai, cách duy nhất mà đối thủ của con phá được thế võ đó là họ phải giữ chặt cánh tay trái của con lại.

- Mà con lại không có tay trái?

Vậy là đôi khi một điểm yếu của bản thân lại dễ dàng trở thành điểm mạnh. Quan trọng là cách chúng ta đối diện với điều đó và biết cách biến đó thành lợi thế của chính mình.

Như vậy, “Ta không thể lựa chọn nơi mình sinh ra” hiểu rộng ra có nghĩa là con người không thể lựa chọn được những điều sẽ xảy ra trong cuộc đời mình. Tất cả những khó khăn nghịch cảnh đều là những yếu tố khách quan đã xảy ra và không thể thay đổi được. Nhưng “ta được lựa chọn cách mình sẽ sống”, đó là có thể lựa chọn cách đối mặt với những nghịch cảnh ấy, lựa chọn con đường sẽ bước đi để trở thành ai trong thế giới rộng lớn này. Trong “Thép đã tôi thế đấy”, nhân vật Paven đã từng nói: “Cái quý nhất của con người ta là sự sống. Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và hèn đớn của mình, để khi nhắm mắt xuôi tay có thể nói rằng: Tất cả đời ta, tất cả sức ta, ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời, sự nghiệp đấu tranh giải phóng loài người…”. Câu nói trên đã khẳng định lựa chọn về cách sống của nhân vật Paven - đó là cống hiến hết mình cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Trở về với mảnh đất Việt Nam kiên cường, trong suốt những năm tháng chiến tranh, cả một thế hệ trẻ cùng chung một lựa chọn - họ đã sống và cống hiến cho đất nước. Họ lựa chọn ra đi với tinh thần: “Quyết tử cho tổ quốc quyết sinh” dành trọn tuổi thanh xuân cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Còn trong hôm nay, khi đất nước đang phải đối đầu với đại dịch Covid - 19, không ít người đã lựa chọn cách sống cao đẹp. Hàng trăm sinh viên y khoa ghi danh lên tuyến đầu chống dịch, hàng trăm chiến sĩ bộ đội phải ngày đêm canh giữ vùng biên giới… Họ là những con người đã đem tên mình ghi danh vào cuộc đời đầy ý nghĩa.

Là một học sinh, tôi luôn ý thức được về việc lựa chọn cách sống. Tôi lựa chọn cho mình cách sống cống hiến: nỗ lực trau dồi kiến thức, rèn luyện đạo đức và nâng cao kỹ năng mềm để trở thành một phiên bản tốt hơn trong tương lai. Từ đó, đem sức lực của mình đóng góp vào sự phát triển của đất nước.