Cần cù là một đức tính tốt đẹp, một phẩm chất cao quý mà ai cũng cần rèn luyện, tu dưỡng. Chăm chỉ, chịu khó một cách thường xuyên thì gọi là cần cù. Gần nghĩa với cần cù là siêng năng. Ta thường nói: cần cù, siêng năng học hành; cần cù. siêng năng lao động, làm ăn. Mọi thành quả mọi hoa thơm trái ngọt trên đời đều do sức lao động cần cù làm ra:

“Bàn tay ta làm nên tất cả,
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm"
(Hoàng Trung Thông)

Nhờ cần cù, siêng năng mới biến trí lực và thời gian thành kiến thức, học vấn, của cải vật chất, giá trị tinh thần. Người cần cù, siêng năng mới có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Có thức khuya dậy sớm, có nấu sử sôi kinh hàng chục năm trời mới có thế thành ông tú, ông cử, ông nghè. Có thức khuya dậy sớm, cuốc bẫm cày sâu, một nắng hai sương, bán mặt cho đất, bán lưng cho trời mới làm nên những mùa vàng, những bát cơm đầy dẻo thơm. Làm ngày chưa đủ, tranh thủ làm đêm”, (‘mỗi người làm việc bằng hai ” là cần cù, siêng năng.

Có nhiều bài ca dao ca ngợi đức tính cần cù, siêng năng, chịu khó của người dân cày Việt Nam mà hầu như ai cũng thuộc:

Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi, bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần

Người thợ mỏ có cần cù, chịu khó mới chui vào hầm lò khai thác than, mới đứng bên máy suốt tám tiếng đồng hồ để sản xuất.

Cần cù, siêng năng gắn liền với sáng tạo. Vì thế mới có câu: “Cần cù bù thông minh”. Trái với cần cù là lười nhác, lười biếng, là nhác làm siêng ăn. Nhân dân ta đã châm biếm những kẻ lười biếng:

“Đời người có một gang tay
Ai hay ngủ ngày còn một nửa gang
Kẻ nhác làm siêng ăn thật đáng chê
Ăn no rồi lại nằm khoèo,
Nghe giục trống chèo vác bụng đi xem"

Học sinh biết chăm học, chăm làm, tích cực tham gia vào phong trào “Nghìn việc tốt ”, để xây dựng trường lớp, không chỉ để gắn liền học đi đôi với hành mà còn để rèn luyện, tu dưỡng đức tính cần cù, siêng năng.

Người cần cù, siêng năng thì luôn tay làm việc, đầu óc luôn suy nghĩ, mới cảm thấy thì giờ là vàng ngọc. Cần cù, siêng năng là phẩm chất cần có để phát huy tài năng và trí sáng tạo. Cuộc đời của các nhà bác học là tấm gương sáng về đức tính cần cù học tập, nghiên cứu, lao động bền bỉ… để tuổi trẻ chúng ta noi theo.