Có thể hiểu đơn giản đất mùn được hình thành từ quá trình sau. 

• Từ các hợp chất hữu cơ ban đầu được nhóm vi sinh vật trong đất phân giải thành các sản phẩm hữu cơ trung gian. 
• Dưới tác động của nhóm vi sinh vật tổng hợp các sản phẩm trung gian thành các liên kết hợp chất phức tạp như nhân vòng thơm, mạch nhánh. 
• Sau cùng là nhờ vi sinh vật tổng hợp trùng ngưng thành các hợp chất cao phân tử có màu nâu đen đến đen được gọi là mùn. 

Chất mùn có tác dụng cải thiện kết cấu đất trồng. Giúp cho đất giữ nước, giữ chất dinh dưỡng tốt hơn. Góp phần làm tăng tính đệm của đất, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp. Đất mùn còn giúp cải tạo độ phì nhiêu hiệu quả, là tiêu chí quan trọng ảnh hưởng đến năng suất cây trồng.Đất giàu mùn thì cây vẫn sinh trưởng và phát triển tốt mà không cần sử dụng phân bón hóa học. Mùn có tính khoáng hóa chậm nhưng thường xuyên hình thành các chất vô cơ ở dạng cây sử dụng được nên vẫn đảm bảo dinh dưỡng cho cây trồng.