- Những đặc điểm của học sinh có khó khăn về học tập và rèn luyện đạo đức:

1. Những đặc điểm của học sinh có khó khăn trong học tập: Đối với những em học sinh có khó khăn trong học tập mà chúng ta thường gọi là học sinh cá biệt về học tập, thường rỗng kiến thức, khả năng nhận thức chậm, thiếu tự tin, thụ động, thiếu hứng thú trong học tập. Động cơ học tập sai lệch, hoặc mờ nhạt hoặc bị thui chột. Lười học, chán học, thường xuyên không thuộc bài, không làm bài ở nhà. Nhiều lần bị điểm kém, kết quả học tập thất thường, thiếu độ tin cậy và nhiều môn dưới trung bình. Phải thi lại nhiều lần, có thể không được lên lớp hoặc trượt tốt nghiệp.

2. Những đặc điểm của học sinh có khó khăn trong rèn luyện đạo đức: Đối với những học sinh có khó khăn trong rèn luyện đạo đức mà chúng ta thường gọi là học sinh cá biệt về đạo đức thường, có nhiều khiếm khuyết về ý thức, hành vi, thói quen đạo đức như:

    Thường xuyên vi phạm quy chế học tập, RLĐĐ, nội quy của trường, lớp (hay trốn tiết, bỏ học, nói tục, chửi bậy, thiếu trung thực, quậy phá, vô lễ...) Hay bày trò tinh quái, trêu ghẹo bạn bè, xấc  xược với thầy cô giáo và người lớn. Thô bạo, hay gây gỗ đánh nhau hoặc lì lợm, bướng bỉnh, xa lánh mọi người. Nói năng thô bỉ, cục cằn, thích dùng tiếng lóng, có những biểu hiện lệch lạc trong quan hệ với bạn bè, người lớn và các bạn khác giới. Thiếu niềm tin, dễ bị kích động nhu nhược. Dễ bị trẻ xấu, người xấu lôi kéo tham gia vào những hành vi sai trái (hút thuốc, uống rượu, chơi bời lêu lỏng, xem các văn hoá phẩm đồi truỵ, trộm cắp...). Thực tế ở cấp THCS, trong những học sinh thuộc lọai này có những em có biểu hiện hận đời, hằn học thù hận với bạn bè, thầy cô hoặc người thân-những người phê bình hay ngăn chặn những hành vi quậy phá của chúng. Một số em có biểu hiện liên kết nhóm nhỏ tự phát, lôi kéo bạn bè vào những hoạt động theo những nhu cầu, sở thích không lành mạnh, đối lập với tập thể.

3.Những đặc điểm của học sinh có khó khăn trong HT và RLĐĐ:

Như phần trên đã nêu nhân cách là sự thống nhất giữa phẩm chất và năng lực của con người. Trong thực tế ở mổi nhà trường, bên cạnh những con em học giỏi, chăm chỉ (ngoan, đạo đức tốt) đó là những học sinh giỏi, học sinh tiên tiến, có những em được coi là ngoan nhưng học yếu kém. Đó là những em có khó khăn trong học tập, cũng có những em học giỏi, thông minh nhưng tỏ ra kiêu căng, ích kỷ thiếu lòng nhân hậu... Đó là những em có khó khăn trong RLĐĐ. Và tất nhiên cũng có những em học yếu kém lại không ngoan (có khó khăn, yếu kém cả trong học tập và RLĐĐ). ở những học sinh có khó khăn cả trong bọc tập và RLĐĐ mang những đặc điểm tổng hợp của cả hai loại đã trình bày ở trên. ở những học sinh này ta thấy mối quan hệ qua lại giữa hai mặt HT và RLĐĐ rất rõ: Những học sinh học yếu kém thường hay vi phạm nội quy học tập, không có động cơ học tập mạnh mẽ, thiếu trung thực trong học tập dẫn đến có những biểu hiện yếu kém về đạo đức. Những học sinh yếu kém về đạo đức, đặc biệt là những học sinh sống thiếu ý chí, niềm tin thì hiếm khi là học sinh khá, giỏi mà thường rơi vào những học sinh yếu, kém. Hai mặt đó tác động với nhau dần dần tạo nên những tính cách của trẻ khó giáo dục. Có rất nhiều nguyên nhân từ phía gia đình, xã hội và từ chính cả bản thân đứa trẻ dẫn đến hiện tượng “khó khăn trong học tập và rèn luyện đạo đức” ở trẻ em.

II Những nguyên nhân chính của tình trạng học sinh có khó khăn trong học tập và rèn luyện đạo đức.

Học sinh có khó khăn trong HT và RLĐĐ thường do nhiều nguyên nhân khác nhau, ban đầu có thể có một nguyên nhân nổi trội nhưng về sau thường là do nhiều nguyên nhân tác động đan xen vào nhau rất phức tạp. Có thể chia thành những nhóm nguyên nhân sau đây: