Dế Mèn vốn quen sống độc lập từ thuở bé, khi thành một chàng dế thanh niên cường tráng lại có tính hung hăng, kiêu ngạo, gây ra những chuyên ngỗ nghịch để rồi phải ân hận. Chán cảnh sống quán quanh bên bờ ruộng, Dế Mèn đi phièu lưu để mờ rộng tầm mắt và tìm ý nghĩa cho cuộc sống của mình. Dế Mèn đà gặp Dế Trũi, kết làm anh em sát cánh bên nhau trong các chuyến đi. Đã đi qua nhiều nơi, gập gỡ nhiều loài, thấy nhiều cảnh sống và cũng nhiều phen gặp gian nan, nguy hiểm, nhưng Dế Mèn không nản chí lùi bước. Cuối cùng Dế Mèn cùng các bạn hiểu ra rằng: “Ai cũng có lòng tốt, ai cùng muốn làm ăn yên ổn”. Họ nhờ các bạn Kiến truyền đi lời hịch kêu gọi muôn loài kết làm anh em, được các loài hường ứng nhiệt liệt.