NỮ THẦN MẶT TRỜI VÀ MẶT TRĂNG
Thần thoại Việt
Lại nói chuyện chống của hai nữ thán này, Đó là một con gấu rất to khoe
Không rõ gấu từ đầu đến và Ngọc Hoàng đã gả các cô gái của mình cho gầu tu
bao giờ. Chỉ biết rằng gấu rất hay ghen nên theo đội sự di lại của hai vợ mình
rất chặt chẽ. Thinh thoảng gấu lại đòi chung tình với một người. Lúc đó là lúc
ở dưới trấn gian thường gọi là nhật thực hay nguyệt thực. Gặp những ngày
này, nhân gian lại phải đánh chiếng, đánh trống rấm rĩ để cho gấu sợ mà lui ra
mau. Vì gấu làm như vậy thì có hai cho mùa mng và các nữ thấn này cũng vì
vậy mà xao nhãng công việc.
Vua trên trời là Ngọc Hoàng có hai cô con gái đẹp. Ngọc Hoàng yêu quý
hai nàng nên cho các nàng hàng ngày luân phiên nhau đi xem xét mọi việc
của hạ giới để báo lại cho nhà Trời. Cô gái đầu tên là Mặt Trời được ngồi kiệu
hoa có bốn người khiêng. Bốn người này chia làm hai tốp: một tốp già và một
tốp trẻ. Tốp các cu già khiêng kiệu luôn luôn lo làm trọn phận sự, chăm chi
vào công việc nên cô Mặt Trời thường đi một vòng rất nhanh. Còn tốp trẻ bản
tính la cà nên những lần được phân công khiêng kiệu thường về muon. Vì thế,
mỗi lần Mặt Trời đi với tốp trẻ thì ngày dài và đi với tốp già thì ngày lại ngắn.
Mặt Trăng là cô em tính tình nóng này còn hơn cả cô chị. Sức nóng của cô
đã làm hại cho con người và muôn vật khá nhiều, ấy thế mà cô vẫn cứ chỏng
lỏn", đi đâu củng sà vào khiến cho người dân vô cùng kinh hãi. Trần gian
khổ sở vì cô Mặt Trăng, họ đã kêu ca rất nhiều, tiếng kêu thấu lên Thượng giới
khiến cho bà mẹ đã định lấy tro mà bôi lên mặt cô để giảm bớt sức nóng đi.
Nhưng Ngọc Hoàng chiếu con, nên không để cho vợ làm việc ấy.
Bấy giờ ở dưới trần có một chàng trai tên là Quải. Quải là con mó côi
nhưng lại có một thân thể cực kì to lớn và sức khoẻ tuyệt vời. Trước những
hành động tai ác của cô Mặt Trăng, Quải quyết tâm trị cho một mẻ. Anh ta
đón đường cô Trăng trên một đỉnh núi cao và trữ sẵn một đống cát thật lớn.
Hôm ấy, cô Mặt Trăng vẫn quen thói cũ vừa đi vừa sà xuống để nhìn muôn
vật. Quải chở cho cô ta đến gần rối bất thình lình bốc cát ném túi bụi vào mắt,
vào mặt mũi cô. Cô Trăng đang rong chơi, bị tấn công đột ngột, nhắm mắt lại
nhưng đất đã dính đẩy mặt và chui cả trong mắt. Cô ta hốt hoảng vội vụt bay
lên cao, lánh ra xa chỗ Quải đứng. Từ đó trở đi cô không dám sà xuống gần
mặt đất nữa. Mặt mũi cô bị cát dính chặt nên không còn sáng được như xưa.
Sau này tính tình của cô trở nên dịu dàng, hiển lành hơn, ở dưới trần ai cũng
thích. Người ta nói mỗi lần cô ngoảnh mặt xuống nhân gian thì lúc đó là trăng
rằm, cô quay lưng tức là ba mươi, mùng một, còn cô trở sang trái, sang phải
tức là thời kì trăng hạ huyền) hoặc thượng huyền. Còn những khi trăng
quầng, ấy là lúc cát bụi trát mặt bị gió thổi bay tung ra.
(Theo Viện Văn học, Tuyến tập văn học dân gian Việt Nam, tập I: Thân
thoại – truyền thuyết, NXB Giáo dục, 1999, tr.61 – 62)
BẢI TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 2
1. Trong truyện, nhân vật Quải là người như thế nào? Theo anh/chị, chi tiết
Quải ném cát túi bụi vào Mặt Trăng được tác giả dân gian xây dựng nhằm
mục đích gì?
2. Anh/Chị hãy phân tích tác dụng của biện pháp nghệ thuật nối bật trong
truyện Nữ thắn Mặt Trời và Mặt Trăng.
3. Hãy nêu nội dung chính của truyện Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng.,
4. Trong truyện, nữ thần Mặt Trời, Mặt Trăng được Ngọc Hoàng giao nhiệm
vụ gì? Qua hai nữ thán, tác giả dân gian đã giải thích các hiện tượng tự
nhiên nào?
5. Theo anh/chị, cách giải thích hiện tượng tự nhiên trong truyện Nữ thần
Mặt Trời và Mặt Trăng có giống với cách giải thích mà anh/chj biết không?
Vì sao?
" Chỏng lỏn: (cách ăn nói) cụt lủn và với vẻ hỗn xược, gây khó chịu.
" Hạ huyển: thời gian vào khoảng đầu tuần cuối cùng của tháng âm lịch, Mặt Trăng đã
khuyết thành hình bán nguyệt (thường là ngày 22 hoặc 23 âm lịch).
e Thượng huyền: thời gian vào khoảng giữa của nửa đầu tháng âm lịch, khi Mặt Trăng có
hình bán nguyệt (thường là các ngày 7, 8, 9 âm lịch).
6. Bằng hiểu biết của mình, anh/chị hãy giải thích rõ hơn chu kì xuất hiện của
Mặt Trăng trong chi tiết sau: “Người ta nói mỏi lần cô ngoảnh mặt xuống
nhân gian thì lúc đó là trăng rầm, cô quay lưng tức là ba mươi, mùng một, còi
cô trở sang trái, sang phải tức là thời kì trăng hạ huyến hoặc thượng huyến