Trở đi trở lại trong sáng tác của nhà văn là hình ảnh người nông dân và trí thức họ là nơi để nhà văn kí thác những quan niệm về nghệ thuật và cuộc đời,nơi nhà văn bộ lộ tâm sự của chính mình.Người tri thức trong sáng của ông là những nạn nhân đáng thương của hoàn cảnh sống đầy nghiệt ngã.Những kiếp đời mỏi mòn sống thừa bị áo cơm ghì sát đất.Đau khổ hơn họ lại là người có tri thức người luôn ý thức được nỗi khổ đau của mình trước cuộc đời.Nhân vật Ông giáo và Lão Hạc là một con người như vậy.

Nam Cao là một nhà văn hiện thực lớn một nhà báo kháng chiến một nhà văn tiêu biểu nhất thế kỉ XX.Ông là người có tấm lòng nhân hậu có tấm lòng yêu thương đối với những người nghèo khổ bị áp bức.Mỗi tác phẩm của ông là một sự đồng cảm sâu sắc là sự chia sẻ đầy ân tình đối với những số phận đầy bất hạnh và khẳng định phẩm chất tốt đẹp của nhân dân lao động.Ông đã để lại cho sự nghiệp văn học Việt Nam với rất nhiều tác phẩm nổi tiếng một trong những số đó là tác phẩm cùng tên Lão Hạc.

Hoàn cảnh gia đình nghèo túng khó khăn vợ lại mất sớm Lão dồn hết tình cảm yêu thương của mình cho cậu con trai duy nhất,Lão sẽ sung sướng biết bao nhiêu khi được thấy con trai của mình hạnh phúc,cho nó một cuộc sống ấm lo nhưng không con trai của Lão đã bị phụ tình vì không đủ tiền cưới vợ.Thương con Lão cũng trách bản thân Lão không cho con được cuộc sống ấm no hạnh phúc,Lão càng xót xa hơn khi cậu con trai lại nghe lời Lão không bán mảnh vườn để lấy tiền cưới vợ mà chấp nhận từ bỏ tình yêu mỗi khi nhắc đến con Lã lại rơi nước mắt.

Nhưng nếu vì nhớ con mà Lão Hạc không muốn bán Cậu Vàng nhưng cũng chính vì thương nên ông đã dứt khoát chia tay với nó.Lão nghèo túng quá,lão đã tính chi li từng tí mỗi ngày Cậu Vàng ăn ít cũng mất hai hào ấy chứ,cứ mãi thế này tôi lấy tiền đâu ra mà nuôi được…Thôi bán phắt đi,đỡ đồng nào hay đồng đó,bây giờ tiêu một xu cũng vào tiền của con.Tiêu lắm chỉ chết nó.Vi lo tích góp giữ gìn cho con trai chút vốn mà Lão Hạc đành phải bán chú chó yêu quý.Đã quyết như thế mà vẫn đau xót,Lão kể cho Ông Giáo nghe chuyện bán cậu vàng trong nỗi ngậm ngùi,Lão đau khổ và dằn vặt bản thân vì chuyện Cậu Vàng vì chuyện lão nghèo không lo được cho cậu con trai duy nhất của mình.Lão đã cố chịu đựng những nỗi đau ấy cũng chỉ nhằm một mục đích là giữ được chút vốn cho con sau này.

Cuối cùng lão chọn cái chết là để thể hiện tình yêu thương nhất của lão: Bây giờ lão chẳng làm được gì…Cái vườn này là của mẹ nó chắt chiu dành dụm cho nó,ta không thể bán vườn để ăn…vì thương con muốn giữ cho con chút vốn làm ăn thoát khỏi cái nghèo mà hắn đã chọn cái chết đó là một sự tự nguyện và dữ dội.Không chỉ có vậy qua từng dòng chữ chúng ta còn nhìn thấy Lão Hạc là một người đôn hậu chất phác suốt cả cuộc đời lão chỉ sống bên lũy tre làng.Trong làng chỉ có duy ông Giáo là người có ăn học nên ông đã tìm đến để tâm sự.

Ông giáo trong truyện ngắn Lão Hạc cũng là một người có hoàn cảnh sống đầy những khó khăn.Tuổi trẻ ông đã từng đi nhiều nơi và tận Sài Gòn với niềm tin và bao khát khao đẹp.Một người như thế cuối cùng bị đẩy vào một vùng nông thôn nghèo khó nơi hi vọng bị diệt trừ và lí tưởng chỉ là một giấc mộng mãi không thành.Ông cũng là một người giữa lòng yêu thương có lẽ chính điều đó làm cho Ông Giáo và Lão Hạc gần nhau hơn,ông Giáo thương xót và cảm thông cho Lão Hạc người láng giềng già,tốt bụng tìm cách an ủi giúp đỡ lão.Nhất là từ khi thằng con lão đi xa và khi là bán Cậu Vàng thì Ông Giáo là chỗ dựa tinh thần nơi duy nhất lão bộc bạch tâm sự của mình.Cũng giống như biết bao nhân vật trí thức khác trong sáng tác của Nam Cao họ đều là những con người đáng thương nếu là một người nông dân bình thường thì cái đói cái nghèo có lẽ là nỗi khổ duy nhất và lớn nhất.Xây dựng nhân vật Ông Giáo Nam Cao như muốn tặng cho Lão Hạc một người bạn để rãi bày tâm sự nhà văn muốn bày tỏ quan điểm suy ngẫm về kiếp người.Ta bắt gặp hình bóng Nam Cao trong Ông Giáo.Những nét tương đồng của nhân vật này và nhà văn như một lời tâm sự chân thành mà tác giả gửi vào trang viết,văn là người,một trái tim ấm nóng tình nhân đạo lòng yêu thương với con người cứ bùng lên mãnh liệt nhất trong trang viết của Nam Cao. Có thể là không thay đổi được cuộc đời của những người tri thức trong sáng của mình nhưng người ta vẫn giữ được nét nhân cách đáng trọng của mình.