Diễn biến của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ:

• Tháng 1/1258, Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy 3 vạn quân Mông Cổ tràn vào nước ta. Giặc theo đi đường sông Thao và tiến xuống Bạch Hạc (Phú Thọ). Sau đó, tiến đến vùng Bình Lệ Nguyên (Vĩnh Phúc) thì bị chặn lại ở phòng tuyến do vua Trần Thái Tông chỉ huy.
• Trước thế giặc mạnh Vua Trần rút lui khỏi thành Thăng Long , rút về Thiên Trường (Hà Nam) và thực hiện kế hoạch “Vườn không nhà trống”
• Giặc vào kinh thành không một bóng người, không có lương thực. Chúng điên cuồng phá hoại kinh thành. Do quân ta chống trả quyết liệt và thiếu lương thực, chưa đầy 1 tháng địch rơi vào tình thế khó khăn, lực lượng bị tiêu hao dần
• Nhà Trần mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu (bến sông Hồng, Hà Nội). Ngày 29/1/1258, quân Mông cổ bị đánh tan, phải rút chạy về nước. Cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên lần 1 kết thúc thắng lợi.
•  

I) Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1285).

1) Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ.

– Đầu thế kỉ XIII , nhà nước phong kiến Mông Cổ được thành lập.

– Năm 1257, vua Mông Cổ sai tướng Ngột Lương Hộp Thai chỉ huy hơn 3 vạn quân xâm lược Đại Việt rồi đánh lên phía Nam Trung Quốc để phối hợp quân vư phía Bắc xuống, thực hiện kế hoạch “gọng kìm” nhằm tiêu diệt Nam Tống.

2) Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành chống quân xâm lược Mông Cổ.

a) Chuẩn bị,

– Cuối năm 1257, nhà Trần ban lệnh cho cả nước sắm sửa vũ khí.

– Thành lập các đội dân binh ; ngày đêm luyện tập võ nghệ, sẳn sàng đánh giặc.

b) Diễn biến.

– Tháng 1/ 1258, hơn 3 vạn quân Mông Cổ do vua Ngột Lương Hộp Thai chỉ huy theo đường sông Thao tiến xuống Bạch Hạc (Phú Thọ) , Bình Lệ Nguyên (Vĩnh Phúc) thì bị chặn bởi phòng tuyến của ta.

– Vì thế giặc mạnh, triều đình rời Thăng Long về Thiên Mạc (Hà Nam). Nhân dân Thăng Long thực hiện chủ trương “vườn không nhà trống” để đánh giặc. Ngột Lương Hộp Thai kéo quân vào Thăng Long trống vắng, không một bóng người nên thiếu lương thực, lực lượng bị tiêu hao.

– Chớp thời cơ, ta mở cuộc phản công ở Đông Bộ Đầu (Hà Nội) , quân Mông Cổ đang trên đường rút chạy thì bị quân ta truy kích.

– Cuộc kháng chiến lần thứ nhất thắng lợi.

II) Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285)

1) Âm mưu xâm lược Đại Việt và Champa của nhà Nguyên.

      – Năm 1279, Trung Quốc bị Mông Cổ thống trị và lập nên nhà Nguyên, vua Nguyên âm mưu xâm lược Champa và Đại Việt.

      – Năm 1283, hơn 10 vạn quân Nguyên do tướng Toa Đô chỉ huy xâm lược Champa , chiếm được kinh thành. Quân dân Champa chiến đấu hết sức anh dũng, cuối cùng quân Nguyên phải rút 1 bộ phận về cố thủ ở phía Bắc để chờ phối hợp đánh Đại Việt.

2) Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến.

– Vua Trần triệu tập các vương hầu, quan lại ở Bình Than để bàn kế đánh giặc, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng Đạo chỉ huy kháng chiến).

– Năm 1285 , vua Trần mở hội nghị Diên Hồng mời các phụ lão có uy tín trong nước về Thăng Long họp để bàn cách đánh giặc.

– Nhà Trần tổ chức tập trận, duyệt binh, chia quân giữ nơi hiểm yếu, cả nước sẳn sàng đánh giặc.

3) Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến.

 a) Diễn biến.

– Cuối tháng 1/1285 , 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy và xâm lược Đại Việt.

– Sau một số trận chiến ngăn giặc ở biên giới, Trần Quốc Tuấn lui quân về Vạn Kiếp, Thăng Long, Thiên Trường ; nhân dân Thăng Long thực hiện chủ trương “vườn không nhà trống” để đánh giặc.

– Quân của Thoát Hoan chiếm Thăng Long và đánh xuống phía Nam. Quân của Toa Đô từ Champa đánh ra Nghệ An, Thanh Hóa.

– Tháng 5/1285, quân ta đánh bại giặc ở Tây Kết, cửa Hàm Tử, bến Chương Dương và giải phóng Thăng Long.

– Thoát Hoan chạy về nước, Toa Đô bị chém đầu.

b) Kết quả.

– Cuộc kháng chiến lần 2 thắng lợi.

III) Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên (1287 – 128