Gà là loài vật quen thuộc trong đời sống con người. có thể nói gà là loài vật nuôi được con người thuần hóa đầu tiên trong lịch sử. Trong thế giới loài gia cầm, gà là loài vật có số lượng áp đảo nhất với 24 tỉ cá thể (thống kê đến năm 2003). Gà mang lại cho con người nhiều lợi ích thiết thực. Nhiều quốc gia xem gà như một linh vật, biểu thị cho sức mạnh, sự may mắn và đời sống thịnh vượng.

Gà hay gà nhà, kê (Gallus gallus domesticus) là một loài chim đã được con người thuần hóa cách đây hàng nghìn năm. Gà được thuần hóa ở nhiều nơi trên thế giới. Một số ý kiến cho rằng loài này có thuỷ tổ từ loài chim hoang dã ở Ấn Độ và loài gà rừng lông đỏ nhiệt đới ở vùng Đông Nam Á.

Rất có thể các thợ săn đã đem trứng của gà từ trong rừng về. Trứng nở thành con và được nuôi trong vườn. Với điều kiện nuôi nhốt, thức ăn có sẵn, chỗ ngủ an toàn, từ giống gà rừng dần biến đổi như các giống gà hiện có như ngày nay.

Tại Ấn Độ, người ta tìm thấy giống gà Ali được xem là giống gà cổ xưa nhất hiện nay.

Gà là động vật có xương sống bậc cao đã thích ứng với điều kiện sống bay nhảy. Về cơ bản, bên ngoài của gà gồm: mào, tai, mỏ, lông cổ cườm, ngực, cánh, lông đuôi, lưng, đùi, bàn chân và các ngón chân. Toàn thân được bao phủ bằng lông và yếm.

Gà trống trưởng thành có thân hình to, chân cao, mào, tích, cổ lông đuôi đều to hơn gà mái. cân nặng từ 2,5 đến 3,5 kg. Gà trống thường trông khác biệt với gà mái bởi bộ lông sặc sỡ, chiếc đuôi dài và bóng, lông nhọn trên cổ và lưng thường sáng và đậm màu hơn. Gà trống có tiếng gáy trong trẻo vang xa. Bộ lông gà trống thường sặc sỡ. Đây cũng là đặc điểm nổi bậc của các giống gia cầm.

Gà mái có thân hình thon, nhỏ, nhiều lông tơ, cân nặng từ 2.0 đến 3,0 kg. Gà mái có tập tính đẻ trứng, ấp trứng và nuôi con. Gà con khi mới nở nặng khoảng 0.2kg, thường có bộ lông tơ bao vàng hoặc nâu đen bao phủ khắp thân. Khi mới nở gà con đã có thể mổ ăn được. Gà con thường sống với mẹ hơn 30 ngày là có thể tự lập. Thường thì gà con sẽ tự lập sớm hơn khi gà mẹ tiếp tục để trứng.

Lông của gà có cấu tạo khác nhau và được chia thành hai loại: lông ống và lông tơ. Lông ống tập trung ở cánh và đuôi. Lông ống to, dài, cứng là loại lông giúp gà lấy thăng bằng khi di chuyển, hoặc bay lượn hoặc làm cho gà thêm phần đĩnh đặc. Lông tơ thường phân bố ở vùng ngực, nằm sát dưới da, dưới lớp lông cánh chính và đuôi, có chức năng giữ ấm cho thân thể. Gà mái có vai trò đẻ và ấp trứng nên có nhiều lông tơ hơn để giữ ấm trứng khi sinh sản. Ở gia cầm màu sắc lông rất đa dạng. Lông cườm và lông trên lưng có sự khác biệt giữa con trống và mái. Ở con trống lông cườm và lông lưng dài, mềm mại hơn ở con mái. Thường thì con mái có bộ lông dày, ít có các lông dài, màu sắc đơn điệu chứ không sặc sỡ như con trống. Bộ lông của gia cầm có tác dụng ngăn cản những tác động bất lợi của môi trường đối với cơ thể, giúp cơ thể duy trì thân nhiệt và là cơ quan cảm giác nhờ tận cùng của các thần kinh ngoại biên.

Chân của gà được bao phủ bằng lớp vảy sừng và có sự khác nhau về màu sắc. Bàn chân có 4 ngón, ba ngón trước và 1 ngón sau giúp gà di chuyển linh hoạt và bới rác tìm thức ăn. Ở gà trống chân có cựa sừng cứng cáp, có tác dụng lớn trong các cuộc giao tranh giành lãnh thổ hoặc bạn tình.

Phần đầu của gà trống thường mào đỏ vươn cao. Chiếc mào mỏng dẹt, viền hình răng cưa dựng đứng. Một vài gà trống có chiếc mào to, bè thấp. Tích kéo dài xuống phía dưới có vai trò tản nhiệt cho toàn bộ thân thể. Gà mái thường không có mào, tích cũng nhỏ hơn gà trống.

Cánh gà có lông ống nhưng gà không bay được hoặc chỉ bay được một đoạn ngắn.

Những chiếc lông ống dài tập trung ở phần đuôi vừa giúp gà di chuyển thăng bằng vừa làm đẹp cho hình thể của gà, đặc biệt là gà trống.

Lúc mới chào đời, gà con có thể chạy nhảy ngay chứ không yếu ớt như loài chim. Chúng theo mẹ kiếm thức ăn và sớm tự lập khi tròn 1 tháng tuổi.

Gà là loài ăn tạp. Trong tự nhiên, chúng thường bới đất tìm hạt cây, côn trùng, thằn lằn hoặc chuột nhắt con. Tuổi thọ của gà có thể từ năm đến mười năm tùy theo giống. Con gà mái già nhất thế giới sống được 16 năm và được ghi vào Sách Kỷ lục Guinness.

Tuy thuộc lớp lông vũ nhưng gà nhà không có khả năng bay xa. Chúng thường sống thành bầy đàn. Thường thì mỗi đàn gà là tập hợp của các cá thể có cùng huyết thống. Chúng biết tương trợ, chia sẻ nguồn thức ăn và thiết lập trật tự trong đàn. Một con gà trống thường sống cùng với nhiều gà mái.

Gà trống thường gáy to vào buổi sáng. Tiếng gáy của gà trống là tín hiệu thông báo cho các gà trống khác về lãnh thổ. Tuy nhiên, gà có thể gáy khi bất ngờ bị phá rối. Gà mái cục tác ầm ĩ sau khi đẻ trứng và khi gọi gà con. Gà cũng có “tiếng kêu cảnh báo” âm lượng thấp khi chúng cho rằng có sự xuất hiện của loài ăn thịt.

Gà mái có tập tính đẻ trứng và nuôi con non. Mỗi lứa gà mái thường để từ 10 đến 20 trứng. Nếu chăm sóc tốt, một con gà mái trong trọn cuộc đời của nó có thể đẻ đến 350 trứng. Nếu được giao phối, sau 21 ngày là trứng nở thành gà con.

Gà thường thích ngủ ở nơi cao ráo và thông thoáng. Mùa đông, cần phải che kín chuồng gà để tránh các luồng gió lạnh. Ở gà thường có một vài loại bệnh phổ biến như: toi gà, cúm, cầu trùng, huyết trùng, thương hàn, đậu gà,…. Để gà khỏe mạnh cần làm tốt khâu vệ sinh, phòng bệnh, phát hiện và chữa trị kịp thời.

Gà là một động vật có ích, đem lại nhiều lợi ích về kinh tế cho con người. Trứng gà là nguồn thực phẩm lớn trong đời sống con người. Từ trứng gà có thể chế biến nhiều món ăn ngon như món trứng gà luộc, trứng gà chiên, trứng gà ốp la,…

Thịt gà là món ăn ngon. Có nhiều món được chế biến từ gà như gà luộc chấm muối tiêu, gà xé trộn rau răm, gà hấp, gà chiên, gà quay,… Thịt gà là thực phẩm tiêu thụ chính ở các nước trên thế giới. Theo tính toán, mỗi năm một người ăn khoảng 13kg thịt gà. Riêng ở Mỹ là 34kg, cao vượt bậc so với thế giới. Thịt gà dễ ăn, giàu chất dinh dưỡng, chế biến phong phú thường là lựa chọn của các bà nội trợ cho bữa ăn hằng ngày. Thịt gà còn là phẩm vật để thờ cúng dâng lên tổ tiên hoặc các bữa tiệc tùng.

Lông gà qua xử lí hoá học có thể trở thành một loại bột giặt hữu hiệu. Ngoài ra còn dùng làm cây cọ để viết, vẽ; làm chổi, làm quạt, làm áo lông gà, làm cầu cho môn thể thao đá cầu,…Ngay cả chất thải của gà cũng có thể dùng làm phân bón cho cây cối. Loại phân này rất thích hợp cho cây ớt và cây thuốc lá. Trong một vài nơi người ta nuôi gà để bắt sâu bọ, nuôi gà làm cảnh. Nhiều loài gà có giá trị kinh tế cao.

Không những thế, ở một vài nước, hình ảnh con gà còn đi vào đời sống tâm linh và nghệ thuật. Đối với các nước Á Đông, gà đại điện cho dương khí. kêu gọi mặt trời. Ở Pháp, chú gà trống Go-loa từ lâu đã được tôn vinh như một biểu tượng của sức mạnh, dũng khí và lòng quả cảm.

Gà là một giống vật nuôi hữu ích, đem lại lợi nhuận kinh tế cao. Thịt gà, trứng gà chiếm một tỉ lệ lớn trong cơ cấu thực phẩm của con người. Không những thế gà thường sống gần gũi như người bạn trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống con người Việt Nam ta. Với hình dáng nhỏ nhắn, cân đối, bước đi oai vệ, màu sắc sặc sỡ, tiếng gáy dõng dạc, lãnh lót, con gà trống trở thành biểu tượng của niềm tin, sức mạnh trấn áp cái xấu của con người trên khắp thế giới.