"Lí lẽ" cho câu tục ngữ "có chí thì nên" đó là khi ta có chí ước làm một việc gì đó, ta nên cố gắng thực hiện việc đó để đạt được thành công. Nếu ta chỉ đơn thuần có ý muốn mà không có nỗ lực, thì không thể đạt được mục tiêu của mình. 
Dẫn chứng cho câu tục ngữ này có thể là những câu chuyện về những con người đã cố gắng vượt qua những trở ngại và thử thách trong cuộc đời của họ bằng những nỗ lực không mệt mỏi. Ví dụ như Thomas Edison, ông đã thử nghiệm hàng trăm lần trước khi phát minh ra bóng đèn điện, tuy số lần thất bại nhiều, nhưng ông không bỏ cuộc và giữ vững ý chí, quyết tâm của mình. Hay chính chính vị vua tài ba minh tâm nghiêm khắc QD Minh Mạng của triều đại Nguyễn, sự nghiêm khắc đó khiến đất nước yên ổn và hình thành một quy chế, một trật tự mới góp phần giúp đất nước tiến bộ trong thời gian dài. 

Từ đó, "có chí thì nên" là một lời khuyên tốt nhằm khuyến khích con người luôn có những ý chí, quyết tâm và sự kiên trì để đạt được mục tiêu của mình.