Đất nước Việt Nam đã chứa đựng nhiều nền văn minh cổ đại, nhưng bài viết sẽ so sánh ba nền văn minh Tiên Điền, Đông Sơn và Sa Huỳnh với nhau.

1. Tiên Điền:

- Cơ sở hình thành: Nền văn minh Tiên Điền phát triển vào thế kỷ III- II TCN trên đồng bằng sông Hồng. Nền văn minh này chủ yếu phụ thuộc vào nền kinh tế xây dựng trên nền nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản. Tiên Điền có triều đại thứ nhất của vương tộc Thục.

- Thành tựu tiêu biểu: Tiên Điền có nhiều thành tựu về kinh tế, văn hóa và nghệ thuật. Trong đó, nổi bật nhất là khả năng quản lý và sử dụng nông nghiệp và thủy sản của họ. Nền văn hóa Tiên Điền còn được biết đến với nghệ thuật đắp đất và kiến trúc huyền bí của trung tâm đất liền bảo tồn tại Núi Cốc.

2. Đông Sơn:

- Cơ sở hình thành: Nền văn minh Đông Sơn phát triển vào thế kỷ VII- III TCN trên đồng bằng sông Hồng và cửa sông Mã. Trong đó, Đông Sơn có thể được xem như là thành công của nghệ thuật đúc đồng Việt Nam. Nền kinh tế của Đông Sơn chủ yếu là nông nghiệp và chăn nuôi.

- Thành tựu tiêu biểu: Đông Sơn nổi tiếng với nghệ thuật đúc đồng, trong đó những đồ đồng như trống, quan tài, nồi, tay cầm được coi là kho báu của văn hóa Việt Nam cổ đại. Đông Sơn còn có nhiều thành tựu về kiến trúc, văn hóa, và văn bản bằng hình thức chữ nôm trên các phiến đồ đồng.

3. Sa Huỳnh:

- Cơ sở hình thành: Nền văn minh Sa Huỳnh phát triển vào thế kỷ II TCN- II SCN trên miền trung Việt Nam. Nền kinh tế Sa Huỳnh chủ yếu là thủy sản, đánh bắt cá và nuôi trồng hàu và tôm.

- Thành tựu tiêu biểu: Sa Huỳnh là nền văn minh có nhiều đóng góp cho văn hóa, văn minh và kinh tế trên địa phương. Nổi bật nhất là sự phát triển của nghệ thuật đồ gốm và khả năng sản xuất rượu từ gạo. Sa Huỳnh còn có tính chất thương mại phát triển mạnh mẽ với những đối tác từ Đông Đức và Bắc Phi.

Tóm lại, ba nền văn minh Tiên Điền, Đông Sơn và Sa Huỳnh đã chứa đựng nhiều thành tựu tiêu biểu trong lịch sử và văn hóa Việt Nam với các nghệ thuật đúc đồng, đắp đất, đồ gốm, sản xuất rượu… Tuy nhiên, mỗi nền văn minh còn mang đậm nét đặc trưng về kinh tế, văn hóa và nghệ thuật của mình.