Thời kỳ thực dân Pháp khai thác thuộc địa ở Việt Nam lần đầu tiên bắt đầu từ năm 1858 và kéo dài đến năm 1954. Trước đó, Việt Nam là một đất nước độc lập và tự chủ với truyền thống lịch sử lâu đời. Tuy nhiên, vào năm 1858, quân đội Pháp tấn công Đà Nẵng và chiếm đóng thành phố này, đánh dấu sự khởi đầu của thời kỳ thực dân Pháp ở Việt Nam.

Tiếp đó, vào năm 1862, Pháp ép buộc triều đình Việt Nam ký kết Hiệp định Huế, đánh dấu sự chấp nhận của nhà Nguyễn trở thành một thuộc địa của Pháp. Sau đó, Pháp triệt để thực hiện chính sách thực dân, sử dụng bạo lực, cưỡng bức và áp đặt các chính sách kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội để khai thác tài nguyên và người dân Việt.

Trong suốt thời kỳ thực dân Pháp, Việt Nam đã trải qua nhiều sự biến cố và đấu tranh, nhưng nhân dân Việt Nam luôn giữ vững tinh thần đấu tranh cho độc lập, tự do và công bằng. Cuối cùng, trong cuộc Chiến tranh Điện Biên Phủ năm 1954, quân đội Việt Nam đã đánh bại quân đội Pháp, chấm dứt thời kỳ thực dân Pháp ở Việt Nam.

Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của nhân dân Việt Nam được tiến hành trong khoảng thời gian từ năm 1897 đến năm 1914 ngay sau khi Pháp tiến hành đàn áp những cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam. Pháp tiến hành thành lập liên bang Đông Dương, đứng đầu là viên toàn quyền Đông Dương người Pháp. Chúng tiến hành chia Việt Nam thành 3 xứ với 3 chế độ cai trị khác nhau, cụ thể Nam Kỳ là thuộc địa, Trung Kỳ là xứ bảo hộ và Bắc kỳ là xứ nửa bảo hộ. Xứ và các tỉnh đều do viên quan người Pháp Cai trị. 

Nhìn chung thì bộ máy chính quyền thời đó thì từ trung ương đến địa phương đều do thực dân Pháp chi phối , nhằm tăng cường cách áp bức, kìm kẹp, để tiến hành khai thác Việt Nam, làm giàu cho tư bản Pháp.