Cuộc khởi nghĩa Yên Thế là một trong những cuộc khởi nghĩa đầu tiên và lớn nhất ở Việt Nam đã diễn ra từ đầu thế kỷ 15 đến giữa thế kỷ 16. Cuộc khởi nghĩa chia thành hai giai đoạn chính:

Giai đoạn đầu (1418-1427): Giai đoạn này bắt đầu với sự khởi xướng của Nguyễn Thị Lộ và kéo dài cho đến khi cô bị bắt và giết vào năm 1427. Trong giai đoạn này, cuộc khởi nghĩa diễn ra tại các làng xã thuộc các huyện trấn Đồng Bảng, Rù Châu và Khoan Sơn ở phía bắc Việt Nam. Nhân dân đã chống lại chế độ phong kiến bằng cách giết chết quan lại và thiếu tá, đánh chiếm các pháo đài và đập tan các lực lượng quân địch.

Giai đoạn sau (1430-1454): Giai đoạn này bắt đầu với sự lên ngôi của Lê Thái Tổ và kéo dài cho đến khi cuộc khởi nghĩa bị đàn áp bởi triều đình Lê vào năm 1454. Trong giai đoạn này, cuộc khởi nghĩa lấy biên giới phía bắc làm tâm điểm, với sự tham gia của hàng ngàn người dân xa xôi từ Hà Tây, Phú Thọ, Bắc Giang... rất nhiều đồn điền và làng xã được tiếp cận và tham gia cuộc khởi nghĩa. Các lực lượng kháng chiến tiếp tục đánh chiếm các pháo đài và chặn đường quân cung của địch, đồng thời tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế để hỗ trợ cho cuộc khởi nghĩa.

Cả hai giai đoạn của cuộc khởi nghĩa Yên Thế đều có nét nổi bật riêng của mình, nhưng chung có chung mục đích là chống lại chế độ phong kiến áp bức nhân dân và xây dựng nền độc lập dân tộc, công bằng và giàu có.