- Bước 1: Quan sát và đặt câu hỏi nghiên cứu

Quan sát để nhận ra tình huống có vấn đề và đặt được các câu hỏi tìm hiểu về vấn đề đó

- Bước 2: Hình thành giả thuyết

Dựa trên những quan sát và phân tích, có thể đưa ra dự đoán về câu trả lời cho câu hỏi được đặt ra ở bước 1. Câu trả lời giả định này được gọi là giả thuyết. 

- Bước 3: Lập kế hoạch kiểm tra giả thuyết

Lựa chọn được mẫu vật, dụng cụ thí nghiệm, phương pháp, kĩ thuật thích hợp (thực nghiệm, điều tra,...) và lập phương án kiểm tra giả thuyết. 

- Bước 4: Thực hiện kế hoạch

Ở bước này, ta thực hiện các nội dung trong kế hoạch đã đề ra như làm thí nghiệm, thu thập và xử lí số liệu, phân tích kết quả, ...

- Bước 5: Kết luận

Khẳng định giả thuyết được chấp nhận hay bị bác bỏ. Nếu giả thuyết bị bác bỏ sẽ quay lại bước 2.

Ví dụ: Tiến trình tìm hiểu tự nhiên khi nghiên cứu về sự sinh trưởng của thực vật

Bước 1: Khi quan sát thực vật, thấy chúng lớn lên theo thời gian, ta sẽ đặt câu hỏi: Nguyên nhân nào đã thay đổi ở thực vật làm cho chúng ngày càng phát triển, tăng kích thước theo thời gian?

Bước 2: Đưa ra giả thuyết: Thực vật được cấu tạo bởi các tế bào, nên nguyên nhân thực vật tăng trưởng kích thước là do số lượng tế bào tăng lên. Ở cùng một mẫu thực vật, nếu thực vật càng lớn thì số lượng tế bào trên các bộ phận sẽ càng nhiều và ngược lại. 

Bước 3:

• Muốn biết được số tế bào tăng lên ở cây trưởng thành so cới cây chưa trưởng thành ta có thể đếm số tế bào ở hai cây. 
• Để làm được điều này, cần thực hiện các công việc: chọn cây cùng loại, cắt thân cây theo chiều ngang; sử dụng kính hiển vi để quan sát tế bào, ghi lại số tế bào quan sát được, so sánh số lượng tế bào giữa chúng. 

Bước 4: 

Tiến hành thí nghiệm trên cho ta kết quả: Số tế bào ở thân cây trưởng thành lớn hơn số tế bào ở cây chưa trưởng thành. 

Tiến hành thí nghiệm với các loại cây khác cũng cho ta kết quả tương tự. 

Bước 5:

Kết luận: Thực vật sinh trưởng là do sự tăng về kích thước và số lượng tế bào. Như vậy giả thuyết trong ví dụ này được chấp nhận. 

✔ Em có thể: Viết báo cáo tìm hiểu sự nảy mầm của hạt đỗ trong tự nhiên dựa vào những gợi ý báo cáo trên.