Mùa hè năm nay, nhân dịp kỉ niệm 35 nặm giải phóng miền Nam, cơ quan bố có tổ chức một tua du lịch xuyên Việt. Điểm đến là Thành phố Hồ Chí Minh, nơi từng được coi là hòn ngọc Viễn Đông. Tôi được bố cho đi cùng.

Cho đến lúc này, kỉ niệm về lần tham quan đó vẫn còn nguyên vẹn trong kí ức của tôi. Chuyến đi thật thú vị. Đoàn đã đến Thảo Gầm Viên, khu đù lịch Suối Tiên, khách sạn Ca-ra-ven – nơi diễn ra những trận đánh lừng danh của các chiến sĩ biệt động Sài Gòn,… Đặc biệt nhất là được tham quan dinh Độc lập, một di tích lịch sử nổi tiếng của đất nước, kể từ ngày giải phóng miền Nam 30 – 4 – 1975;

Suốt hành trình, tôi có tâm trạng háo hức, nôn nóng. Trong tưởng tượng của tôi dinh Độc lập cũng bí hiểm hệt như Tử Cấm Thành trong phim truyện Trung Quốc, hay cái gì đó đại loại như dinh Bảo Đại ở Đà Lạt vậy. Mong mỏi mãi rồi cuối cùng, đoàn chúng tôi cũng đã có mặt ở nơi đó. Trong cái nắng phương Nam óng vàng rực rỡ, Dinh Độc lập thật tráng lệ.

Theo lời giới thiệu của hướng dẫn viên du lịch trước 1945, tiền thân của dinh Độc lập là dinh Nô-rô-đôm, được xây dựng từ năm 1868, sau đó, nó lần lượt mang tên dinh Thống đốc, dinh Toàn quyền. Cho đến năm 1955, Ngô Đình Diệm đã đổi thành dinh Độc lập. Ngày 01 tháng 7 năm 1962, dinh mới được khởi công xây dựng do kiến trúc sư Ngô Viết Thụ, người đoạt giải tế Khôi nguyên La Mã, thiết kế.

Phong cách kiến trúc có sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại; vừa theo thuật phong thuỷ và kiến trúc phương Đông, vừa có sự tiếp nhận những tinh hoa kiến trúc phương Tây hiện đại. Do được đặt ở vị trí đầu rồng nên dinh Độc lập còn có tên gọi là Phủ Đầu rồng. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, dinh mang tên mới: dinh Thống nhất.

Dinh toạ lạc trong một khuôn viên rộng hàng chục hecta rợp mát bóng cây. Diện tích sử dụng của dinh Độc lập là 20.000 m2 với hơn 100 phòng được bày trí theo các phong cách khác nhau tùy theo mục đích sử dụng. Trong đó bao gồm các phòng khánh tiết, phòng họp hội đồng, phòng làm việc của Tổng thống và Phó Tổng thống, phòng trình quốc thư, phòng đại yến… Mặt tiền của dinh được trang trí cách điệu các đốt mành trúc theo phong cách kiến trúc Á Đông, vừa thanh nhặn, vừa chắc chắn.Trước cửa dinh có thảm cỏ xanh mượt hình ô van trông thật mát mắt.

Nơi khuôn viên trước dinh có chiếc máy bay F5E do trung úy phi công Nguyễn Thành Trung điều khiển đã dội bom xuống dinh Độc lập vào 8 giờ sáng ngày 8 tháng 4 năm 1975. Sự kiện này đã khiến cho Tổng thống Thiệu lúc ấy vô cùng hoảng loạn. Ớ đó còn trưng bày hai chiếc xe tăng mang số hiệu 843 và số hiệu 390 thuộc Đại đội 4, Tiểu đoàn 1, Lữ đoàn 203, Quân đoàn 2 anh hùng. Lúc 10 giờ 45 phút ngày 30 tháng 4 năm 1975 lịch sử, chiếc xe tăng 843 đã húc nghiêng cổng phụ của dinh Độc lập.

Tiếp đó, xe tăng 390 húc tung cổng chính, tiến thẳng vào dinh. 11 giờ 30 phút ngày 30 tháng 4 năm 1975, lá cờ cách mạng đã tung bay trên nóc đinh Độc lập. Tổng thống Dương Văn Minh, người thay thế Nguyễn Văn Thiệu, đã đầu hàng vô điều kiện. Sự kiện này đánh dấu sự sụp đổ hoàn toàn của chế độ ngụy quyền Sài Gòn, kết thúc 30 năm chiến tranh, mở ra kỉ nguyên độc lập thống nhất cho Tổ quốc. Ai nấy đều chụp ảnh kỉ niệm bên hại chiếc xe tăng lịch sử.

Tôi còn táo bạo leo lên tháp pháo của chiếc xe tăng 843 lừng tiếng để chụp ảnh! (Chắc là thấy tôi còn nhỏ, không biết lệnh cấm nên các chú trong khu di tích đã miễn tội, chỉ nhắc nhở nhẹ nhàng!). Mỗi hiện vật trong dinh đã làm sống lại không khí rực lửa của cuộc chiến tranh giải phóng đất nước, giúp mọi người được hoà nhập vào thời khắc thiêng liêng của lịch sử và không khỏi tự hào trước những chiến công vang dội của các chiến sĩ quân Giải phóng anh hùng.

Sau khi tham quan hầu hết các phòng ở tầng một, tầng hai, tầng ba, xem dấu vết cuộc oanh kích , bằng máỵ bay của trung úy Nguyễn Thành Trung trên sân thượng củạ dinh, chúng tôi xuống hầm ngầm cố thủ nằm sâu trong lòng đất của Tổng thống Thiệu. Tường hầm được thiết kế bằng thép, dày tới 1,2 mét, chống được bom tấn. Xem ra nhà thiết kế đã tính đến những phương án xấu nhất có thể xảy ra trong chiến tranh. Nhưng điều đó cũng không thể nào cứu vãn được sự sụp đổ tất yếu của chính quyền Sài Gòn cũ.

Ngắm nhìn các hiện vật, tôi tưởng tượng ra những ngày Ngô Đình Diệm, Nguyễn Văn Thiệu mặc sức làm mưa làm gió, hình dung sự thảm bại của chế độ Mĩ – Ngụy trước bão táp của cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam. Tôi hiểu rằng chiến thắng của dân tộc là chiến thắng của khát vọng độc lập tự do, của lòng dũng cảm, trí thông minh, sáng tạo…

Rời dinh Độc lập trong cảm giác bâng khuâng, bồi hồi, tôi biết rằng phải rất lâu sau này mới có dịp trở lại nơi đây. Có thể, theo thời gian, mọi thứ sẽ đổi thay. Nhưng những gì tội dã thấy, đã nghe và cảm nhận sẽ còn lại trong tâm tưởng của tôi mãi mãi mới mẻ, rực rỡ như sắc nắng của Sài Gòn buổi trưa hè ấy!