Rối loạn chuyển hóa (hay còn gọi là rối loạn chuyển hóa chất) là một nhóm các bệnh lý xảy ra khi cơ thể không thể chuyển hóa các chất dinh dưỡng và năng lượng một cách bình thường. Các cơ chế bệnh lý gây ra rối loạn chuyển hóa có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm di truyền, môi trường, thói quen sống, và các yếu tố nội tiết.

Rối loạn chuyển hóa là một nhóm các rối loạn liên quan đến sự mất cân bằng trong quá trình chuyển hóa của cơ thể, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tiểu đường, béo phì, tăng huyết áp, và rối loạn lipid máu. Cơ chế bệnh rối loạn chuyển hóa thường liên quan đến các yếu tố sau:

• Cơ chế: Tế bào trong cơ thể không đáp ứng hiệu quả với insulin, một hormone cần thiết để hấp thu glucose vào tế bào. Điều này dẫn đến tăng đường huyết và kích thích sản xuất insulin quá mức từ tuyến tụy.
• Hậu quả: Dẫn đến tiểu đường type 2, tăng mỡ máu, và béo phì.

• Cơ chế: Sự tích tụ quá mức của mỡ, đặc biệt là mỡ nội tạng, dẫn đến việc giải phóng các axit béo tự do và cytokine viêm, gây rối loạn chuyển hóa lipid và kháng insulin.
• Hậu quả: Tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, tăng huyết áp, và viêm hệ thống.

• Cơ chế: Béo phì và tích tụ mỡ nội tạng gây ra viêm hệ thống nhẹ nhưng kéo dài, với sự tăng cường giải phóng các cytokine viêm như TNF-α, IL-6.
• Hậu quả: Gây rối loạn chức năng các cơ quan như gan, cơ, và mạch máu.

• Cơ chế: Sự mất cân bằng giữa sản xuất các gốc tự do và khả năng chống oxy hóa của cơ thể dẫn đến tổn thương tế bào và mô.
• Hậu quả: Làm trầm trọng thêm kháng insulin và tăng nguy cơ mắc bệnh mạn tính.

• Cơ chế: Một số gen liên quan đến chuyển hóa lipid, đường, và điều hòa insulin có thể bị đột biến hoặc biểu hiện bất thường, làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa.
• Hậu quả: Làm tăng tính nhạy cảm với các yếu tố môi trường và lối sống không lành mạnh.

• Cơ chế: Sự mất cân bằng trong chuyển hóa chất béo dẫn đến tăng triglyceride, LDL (cholesterol "xấu") và giảm HDL (cholesterol "tốt").
• Hậu quả: Tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch.

• Cơ chế: Gan chịu trách nhiệm chuyển hóa glucose, lipid, và protein. Khi chức năng gan bị suy giảm (như gan nhiễm mỡ), nó có thể gây ra tích lũy chất béo và đường trong máu.
• Hậu quả: Gây tiểu đường, tăng mỡ máu và các bệnh lý khác.

• Cơ chế: Lối sống ít vận động, chế độ ăn giàu đường và chất béo bão hòa, hút thuốc và stress góp phần làm trầm trọng các yếu tố kháng insulin, viêm, và rối loạn lipid.
• Hậu quả: Dẫn đến rối loạn chuyển hóa và các bệnh đi kèm.

Rối loạn chuyển hóa là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố di truyền, môi trường, và lối sống. Cơ chế chính thường xoay quanh kháng insulin, viêm mãn tính, và rối loạn lipid. Điều trị và phòng ngừa rối loạn chuyển hóa cần kết hợp thay đổi lối sống, cải thiện chế độ ăn uống và sử dụng thuốc khi cần thiết.