Thi phẩm Gặp lá cơm nếp được in trong tập Dấu chân qua trảng cỏ của nhà thơ Thanh Thảo đã thể hiện nỗi nhớ về mẹ và quê hương của người lính trong những tháng năm xa nhà đi kháng chiến.
Gặp lá cơm nếp thuộc thể loại thơ năm chữ, nhịp điệu linh hoạt, phù hợp với tâm sự của người lính xa quê luôn nhớ nhà, nhớ mẹ. Âm điệu thơ ấy nghe như là nỗi khát khao được sống lại ngày tháng bình yên, êm đềm của tuổi thơ bên người mẹ yêu quý của người lính trên chiến trường. Bài thơ mở đầu với lời tâm sự chân thành của người lính: “Xa nhà đã mấy năm”. Đó là khoảng thời gian mà một người con luôn hướng về mẹ, về quê hương khiến bây giờ nhắc đến luôn bồi hồi xúc động trong tâm tưởng. Vượt qua nhiều trận càn quét ác liệt của kẻ thù không hề nao núng, nay bắt gặp mùi khói bếp cùng vị bát cơm mùa gặt nơi làng quê khiến người lính không khỏi xúc động. Cái sợi khói vô tình “bay ngang tầm mắt” cùng mùi xôi thuở nào bỗng da diết, trở nên “lạ lùng” khiến người con xa quê cứ bâng khuâng. Chao ôi, đọc câu thơ khiến người ta như cảm nhận được làn khói xám ấy ngay ở trước mặt mình khiến người ta thấy mắt mình cay cay, đồng cảm cùng tâm tình tác giả. Chính làn khói và mùi xôi thoang thoảng trong không gian đã khiến tác giả trào dâng một nỗi nhớ thương mãnh liệt về hình ảnh Mẹ. Nhưng rõ ràng là mẹ ở đây, nơi giữa núi rừng Trường Sơn hùng vĩ, gian khổ vậy mà trong tâm trí đứa con xa nhà, mẹ vẫn hiện lên rõ ràng trong buổi chiều nay với bàn tay tần tảo đang nhặt lá về đun và chăm chỉ thổi nồi cơm nếp. Với Thanh Thảo ký ức mùi cơm nếp càng làm rõ hơn dáng dấp người mẹ chịu thương chịu khó. Cái mùi vị Cơm nếp quê hương gắn với con người nước Việt, là tuổi thơ và trải dài trong suốt cuộc đời người lính. Với ngôn từ chân thành trong cảm xúc, nhà thơ khẳng định với chính bản thân và với mẹ “con làm sao quên được”. Từ mùi cơm nếp ấy, tác giả Thanh Thảo lại nhớ đến lịch sử đất nước đầy chông gai. Đó là kí ức về cội nguồn, là máu thịt thiêng liêng trân quý mà mỗi người lính đi xa vẫn mang trong suốt chặng đường hành quân vất vả: “Mẹ già và đất nước/Chia đều nỗi nhớ thương”. Hai câu thơ cuối thật lắng được khơi gợi từ tâm trạng nhà thơ và khung cảnh thiên nhiên Trường Sơn hùng vĩ. Bóng dáng mẹ hiền và hình hài đất nước lên lên trên từng ngọn cỏ, lá cây, qua thơm mùi xôi nếp thân thuộc, và trở thành hành trang, vũ khí để người lính “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” hướng đến tương lai yên bình.
Như vậy, bài thơ “Gặp lá cơm nếp” là một tác phẩm giản dị chân thành, mà sâu sắc lắng đọng khiến người đọc vô cùng xúc động.