Cuối năm 1076, quân Tống của phương Bắc xâm lược nước ta. Dưới sự lãnh đạo của Thái uý Lý Thường Kiệt, quân Nam đã quyết định chặn đứng kẻ thù tại phòng tuyến sông Cầu. Trải qua nhiều trận đánh khốc liệt, vào tháng 3 năm 1077, quân ta đã đánh tan quân giặc, chấm dứt cuộc xâm lược.

Trong lúc này, để nâng cao tinh thần chiến đấu của quân ta và gieo rắc nỗi kinh hoàng vào tâm hồn của quân giặc, Lý Thường Kiệt đã đọc một bài thơ giữa đêm tối bên bờ sông Cầu. Bài thơ này không chỉ là một tác phẩm văn học đặc biệt mà còn là một biểu tượng tinh thần của sự độc lập và tự chủ của dân tộc Việt Nam.

Bài thơ mở đầu với câu thơ đầy ý nghĩa:

“Nam quốc sơn hà Nam đế cư.”

Trong câu thơ này, tác giả đã thể hiện quyền độc lập tự chủ của dân tộc một cách rõ ràng. Việt Nam là một quốc gia độc lập, và việc sử dụng thuật ngữ “Nam quốc” thay vì “Giao Chỉ” đã xoá bỏ áp lực của sự chi phối phương Bắc và khẳng định sự tự chủ và độc lập của dân tộc.

“Cụt nhiên định phận tại thiên thư.”

Câu thứ hai của bài thơ là một tuyên bố mạnh mẽ về sự định rõ ràng của đất nước và chủ quyền dân tộc. Việt Nam có ranh giới rõ ràng, và chúng ta có quyền tự do và độc lập được thể hiện trong “thiên thư,” tức là trong trời đất, trong sự hiển nhiên của cuộc sống.

Bài thơ tiếp tục với câu hỏi:

“Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm?”

Từ “như hà” biểu thị sự ngạc nhiên và khinh bỉ của tác giả đối với kẻ thù. Chúng tự xưng là thiên triều, nhưng lại làm trái mệnh trời và hành động phi nghĩa. Câu hỏi này thể hiện sự tò mò và sự khinh bỉ của tác giả đối với hành vi của quân giặc.

Cuối cùng, bài thơ kết thúc với sự tường thuật mạnh mẽ:

“Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.”

Bằng cách này, tác giả tỏ ra rõ ràng về cuộc chiến đấu của dân tộc Việt Nam. Dân tộc ta có quyền tự do và độc lập, và quân giặc sẽ thất bại vì họ làm điều ngược lại với lẽ phải và với sự hiển nhiên của cuộc sống.

Bài thơ thần “Nam quốc sơn hà” đã trở thành một biểu tượng tinh thần của sự độc lập và tự chủ của dân tộc Việt Nam. Nó thể hiện tư duy tự chủ, tư duy tự quyết định của dân tộc và khẳng định chủ quyền và độc lập của đất nước. Bài thơ này đã truyền cảm hứng và động viên thế hệ người Việt Nam về tinh thần yêu nước và quyết tâm bảo vệ đất nước