Thánh Gióng và tên gọi Phù Đổng Thiên Vương

Thánh Gióng - một trong những truyền thuyết tiêu biểu của văn học dân gian Việt Nam. Câu chuyện xảy ra vào thời Hùng Vương thứ sáu, kể về việc Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân. Nổi bật trong tác phẩm là nhân vật Thánh Gióng.

Vào đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức nhưng mãi vẫn chưa có nổi một mụn con. Một hôm, bà lão đi ra đồng trông thấy một vết chân rất to liền đặt bàn chân mình lên ướm thử, không ngờ về nhà liền mang thai.

Và sự ra đời và lớn lên kỳ lạ đó của Gióng được thể hiện qua các chi tiết:

Mười hai tháng sau, bà sinh ra được một cậu con trai. Cậu bé lên ba tuổi mà vẫn không biết nói biết cười.

Lúc bấy giờ, giặc Ân đến xâm lược nước ta, nhà vua muốn tìm người tài đánh giặc cứu nước. Sứ giả đi đến làng Gióng thì kì lạ thay, cậu bé bỗng cất tiếng nói: “Mẹ mời sứ giả vào đây”. Cậu bảo sứ giả về tâu với vua sắm cho một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt để đánh giặc.

Từ sau hôm đó, cậu bé lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không no, áo mặc mấy cũng không vừa. Giặc đến, vừa lúc sứ giả mang ngựa sắt, roi sắt và áo giáp sắt đến, cậu bé vươn vai biến thành tráng sĩ đánh tan quân giặc.

Tráng sĩ đánh giặc xong cởi bỏ áo giáp sắt, cưỡi ngựa bay lên trời. Vua nhớ công ơn tôn là Phù Đổng Thiên Vương và cho lập đền thờ tại quê nhà.

Nhân vật Thánh Gióng được xây dựng trong truyền thuyết với tư cách là một người anh hùng chống ngoại xâm. Có thể thấy, hình ảnh một con người oai phong, lẫm liệt, tràn đầy sức mạnh. Đúng với sự ra đời kì lạ đã dự báo trước về cuộc đời của một con người phi thường, chàng Gióng chính là biểu tượng cho sức mạnh của dân tộc Việt Nam.

Chi tiết Thánh Gióng trở về với cõi bất tử. Đó cũng chính là lòng tôn kính mà nhân dân ta dành cho một con người có công với đất nước. Để tưởng nhớ công ơn, vua Hùng đã phong là Phù Đổng Thiên Vương, và lập đền thờ ở quê nhà, nay là làng Phù Đổng, tục gọi là làng Gióng. Câu chuyện ở cuối tác phẩm về những dấu tích còn lại ngày nay: những bụi tre ngà ở huyện Gia Bình vì ngựa phun mới vàng óng như thế, những vết chân ngựa thành những ao hồ liên tiếp, ngựa thét ra lửa thiêu cháy một làng gọi là làng Cháy… Với những dấu tích này cho thấy được niềm tin bất diệt của nhân dân vào sức mạnh thần kì của dân tộc.

Như vậy, hình tượng nhân vật Thánh Gióng trong truyền thuyết cùng tên hiện lên với nhiều ý nghĩa. Thánh Gióng chính là biểu tượng cho vẻ đẹp của người anh hùng dân tộc với trách nhiệm cứu nước cứu dân.

Những câu chuyện cổ tích hấp dẫn trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam là một món ăn tinh thần không thể thiếu với mọi thế hệ. Từ trẻ đến già chắc hẳn mỗi người đều được nuôi dưỡng trong bầu không khí của truyện cổ tích đó. Hẳn câu chuyện về chàng Thạch Sanh tốt bụng, tài giỏi trong câu chuyện cổ tích cùng tên thì mọi thế hệ người Việt Nam đều biết đến. Câu chuyện về cuộc đời đầy gian truân vất vả của Thạch Sanh đã tiếp thêm sức mạnh cho mọi người tin vào luật nhân quả: ở hiền gặp lành, ác giả ác báo.

Câu chuyện kể rằng ở trong một túp lều nhỏ bìa rừng có chàng thanh niên mồ côi cả cha lẫn mẹ sống một mình bằng nghề đốn củi qua ngày. Lai lịch xuất thân của chàng trai này cũng rất thần kỳ, tương truyền rằng chàng là con của Ngọc Hoàng được cử xuống dân gian để trừ yêu quái, giúp bảo vệ cuộc sống của nhân dân. Khi lớn lên chàng lại được Ngọc Hoàng dạy nhiều võ nghệ cao cường, có sức khỏe hơn người. Tuy nhiên vì gia cảnh nghèo khó, côi cút không ai nương tựa nên Thạch Sanh cứ sống lủi thủi ở túp lều, chỉ thỉnh thoảng mới ra chợ đốn củi bán.

Bước ngoặt lớn nhất trong cuộc đời của Thạch Sanh chính là gặp Lý Thông. Lý Thông vốn là một tên làm nghề nấu rượu, vì thấy Thạch Sanh thật thà lại khỏe mạnh hơn người nên đã tính toán kết nghĩa với chàng nhằm mục đích lợi dụng chàng. Rồi hắn giả vờ chuốc say chàng lừa chàng đi canh miếu, thực chất là nạp mạng cho chằn tinh. Nhưng hắn không ngờ với võ nghệ cao cường của mình Thạch Sanh có thể giết chết chằn tinh và xách đầu về gặp mẹ con Lý Thông để chịu tội. Lý Thông lại tiếp tục lừa Thạch Sanh lần thứ hai, hắn cướp công của Thạch Sanh nhận mọi bổng lộc của vua, đẩy chàng trở lại với túp lều cũ nát năm xưa.

Sự bất nhân bất nghĩa của Lý Thông được đẩy lên đến đỉnh điểm khi hắn tiếp tục dồn Thạch Sanh vào chỗ chết, lấy đá lấp miệng hang, cướp công cứu công chúa. Nhưng hắn có ngờ đâu nhờ tài năng của mình Thạch Sanh có thể thoát khỏi hang sâu lại còn cứu được con vua thủy tề, rồi nhờ tiếng đàn thần ai oán của mình mà được giải oan. Rồi chàng lại liên tiếp lập công, đuổi được giặc xâm lược, bảo vệ hòa bình cho nhân dân. Chàng được nhà vua gả công chúa rồi sau này còn được nối ngôi vua.

Sau này khi được trao quyền xử lý tội trạng của Lý Thông, Thạch Sanh đã dùng sự nhân hậu, tử tế của mình, tha tội cho Lý Thông. Nhưng tội ác của hắn không được dung tha, khi đi giữa đường mẹ con hắn đã bị trời phạt, sét đánh chết, và bị hóa thành nhái, suốt ngày kêu rên thảm thiết mỗi khi mưa về.

Xây dựng nhân vật Thạch Sanh với phẩm chất tốt đẹp, lương thiện, ấm áp tác giả dân gian đã gửi gắm ước mơ về chân lý ở hiền gặp lành, ác giả ác báo, rồi hạnh phúc sẽ đến với những người tốt bụng, hiền lành, và lương thiện. Võ công cao cường, tài năng bắn thiện nghệ của chàng Thạch Sanh còn là hiện thân của hình mẫu những chàng dũng sĩ tài năng, là ước mơ của nhân dân ta về một người anh hùng có võ thuật cao cường, sẵn sàng đứng ra giúp dân trừ gian, diệt bạo, bảo vệ cuộc sống ấm no cho nhân dân.

Nhan đề Thạch Sanh đã gửi gắm ý nghĩa về hình tượng nhân vật chính trong truyện. Chàng Thạch Sanh dũng cảm, tài trí hơn người, tốt bụng và nhân hậu thuộc motip các nhân vật dũng sĩ quen thuộc của văn học dân gian như Khoa Phụ, chàng Ná, chàng trai trong truyện cổ tích “Bốn anh tài”... phải trải qua muôn vàn những khó khăn, trắc trở, rồi cuối cùng cũng sẽ gặp điều may mắn, tốt lành.

Năm lần bảy lượt bị Lý Thông hãm hại, lừa vào hang chằn tinh, lấp dưới hang đá sâu, chiến đấu với đại bàng và chằn tinh, giải oan cho mình bằng tiếng đàn bầu ai oán… chính là những thử thách để nhân vật bộc lộ tài năng và vẻ đẹp phẩm chất của mình. Chiến thắng những thử thách này, liên tiếp lập ra những chiến công như giết chằn tinh và đại bàng tinh, cứu công chúa, cứu con vua thủy tề, đuổi được quân địch mà không tốn sức lực chính là minh chứng hùng hồn cho tài năng phi thường, sức mạnh và ý chí nghị lực của chàng trước những sóng gió của cuộc đời.