Tổ chức nhà nước thành bang là một hình thức tổ chức chính trị phổ biến trong thời cổ đại, đặc biệt là ở Hy Lạp và La Mã cổ đại. Tổ chức này được xây dựng dựa trên nguyên tắc phân quyền và tự trị của các thành phố-đồng bang (polis) hoặc các vùng lãnh thổ nhỏ hơn.

Trong tổ chức nhà nước thành bang, quyền lực chính trị được phân tán và chia sẻ giữa các thành viên của cộng đồng. Thành phố-đồng bang là trung tâm quyền lực và quyết định chính trị, với các công dân tham gia vào việc ra quyết định và quản lý công việc chung. Các thành phố-đồng bang thường có một hội đồng thành phố (boulê) và một hội đồng công dân (ekklesia) để thực hiện các quyết định.

Hy Lạp cổ đại là một ví dụ điển hình về tổ chức nhà nước thành bang. Các thành phố-đồng bang như Athens và Sparta đã phát triển thành các cộng đồng tự trị với các hệ thống chính trị và pháp luật riêng. Athens nổi tiếng với hệ thống dân chủ, trong đó tất cả công dân nam trưởng thành có quyền tham gia vào việc ra quyết định và đóng góp ý kiến. Sparta, mặt khác, có một hệ thống chính trị quân sự mạnh mẽ, với quân đội và các quyền lực quân sự đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý thành phố-đồng bang.

Trong khi đó, nhà nước đế chế là một hình thức tổ chức nhà nước mạnh mẽ và tập trung quyền lực vào tay một vị hoàng đế. Hy Lạp và La Mã cổ đại cũng đã có những nhà nước đế chế, như Đế chế Macedonia dưới thời của Alexander Đại đế và Đế chế La Mã dưới thời của các hoàng đế La Mã.

Nhà nước đế chế có một hệ thống quản lý tập trung, trong đó hoàng đế và các quan chức cấp cao có quyền lực tuyệt đối. Các vùng lãnh thổ và thành phố được quản lý bởi các quan chức địa phương được bổ nhiệm bởi hoàng đế. Tuy nhiên, nhà nước đế chế cũng có thể cho phép một số mức độ tự trị và phân quyền cho các vùng lãnh thổ nhỏ hơn.

Tổ chức nhà nước thành bang và nhà nước đế chế ở Hy Lạp và La Mã cổ đại đều có ảnh hưởng lớn đến phát triển chính trị và văn hóa của thời đại đó. Cả hai hình thức tổ chức nhà nước này đều có những ưu điểm và hạn chế riêng, và đã để lại di sản quan trọng trong lịch sử.