Ngày xửa ngày xưa, vào thời vua Hùng Vương thứ sáu, có một đôi vợ chồng già nổi tiếng lương thiện nhưng vẫn chẳng có lấy một mụn con. Cho đến một ngày, người vợ đi ra đồng thì chợt thất một dấu chân to khổng lồ. Lấy làm ngạc nhiên, bà đưa chân mình vào ướm thử để đo xem dấu vết chân đó to đến cỡ nào. Thời gian thấm thoát trôi đi, người vợ chẳng còn nhớ đến vết chân ngày xưa nữa thì bỗng một ngày bà có thai. Hai vợ chồng bà lão mừng lắm, bà sinh ra một cậu bé khôi ngô, tuấn tú. Ấy thế mà đứa trẻ đó từ khi sinh ra lại chẳng biết nói, cũng không biết cười, không biết đi, chỉ đặt đâu thì nó nằm đấy. Hai ông bà từ mừng rỡ khi sinh được con đến lo lắng, buồn bã vì con.

Lúc bấy giờ, giặc Ân tràn sang xâm lược nước ta. Chúng khiến cho đời sống nhân dân vô cùng khổ cực, tình cảnh đất nước lúc này đang ở thế "nghìn cân treo sợi tóc". Nhà vua sai sứ giả đi rao tin khắp nơi, nhằm tìm người tài đứng lên cứu giúp đất nước. Sứ giả đi rao tin cuối cùng cũng đến làng Gióng. Nghe tiếng sứ giả, cậu bé bỗng nhiên cất tiếng gọi mẹ: "Mẹ ơi, mẹ hãy mời sứ giả vào đây cho con". Thấy đứa con mình suốt bao tháng ngày không nói, không cười, nay bỗng dưng cất tiếng gọi mẹ, hai ông bà mừng lắm, liền mời sứ giả vào ngay.

Khi sứ giả vào nhà, cậu bé đã ngay lập tức yêu cầu sứ giả hãy về tâu với vua chuẩn bị đủ những vũ khí để đi đánh giặc: Ngựa sắt, áo sắt và tấm giáp sắt để phá tan lũ giặc xâm lược. Sứ giả mừng rỡ vội về tâu lên nhà vua chuẩn bị. Nhà vua cũng đồng ý ngay theo lời cậu bé. Càng lạ lùng thay, Thánh Gióng từ khi gặp được sứ giả của nhà vua thì lớn nhanh như thổi, cơm cha mẹ và dân làng thổi bao nhiêu cậu ăn cũng không đủ no, quần áo chẳng mấy chốc đều chật hết cả. Cậu bé chẳng mấy chốc mà hoá thành một chàng trai cao lớn, khoẻ mạnh, khí thế ngút trời.

Chẳng bao lâu, nhà vua sai người đem đến đủ cả những thứ mà Gióng yêu cầu. Nhận lấy đồ vua ban, Gióng lập tức lên đường đánh giặc. Cậu đi đến đâu đánh bại quân giặc đến đấy. Khi gậy sắt gãy, Gióng liền nhổ một bụi cỏ ben đường quật nhã bọn giặc ngoại xâm. Một hôig, ngựa của Gióng đã đến chân núi Sóc, Thánh Gióng liền cởi bộ giáp sắt đang mặc rồi cùng ngựa sắt bay thẳng lên trời.

Từ đó, để nhớ đến công lao của Gióng, nhà vua đã cho người lập đến thờ vị tướng này tại quê nhà của ông. Cho đến nay, vẫn còn rất nhiều dấu tích năm xưa được lưu lại và cứ tháng 4 hàng năm, người ta vẫn đến đền thờ Phù Đổng Thiên Vương để tưởng nhớ ông.

Ngày xưa, ở một ngôi làng nọ có hai vợ chồng nghèo hiền lành, lương thiện nhưng mãi không thể có một đứa con. Một hôm, bà lão ra đồng nhìn thấy dấu chân lạ liền ướm thử chân mình vào dấu chân đó. Về nhà, bà liền mang thai. Nhưng lạ thay, 12 tháng sau bà mới hạ sinh một câu bé khôi ngô tuấn tú. Nuôi đến năm 3 tuổi, đứa bé vẫn nằm yên một chỗ, không biết nói cũng chẳng biết cười. Gặp lúc giặc Ân quấy nhiễu, vua sai sứ giả đi rao khắp nơi tìm người hiền tài ra đánh giặc cứu nước. Nghe tin, cậu bé bỗng bật lên tiếng nói, nhờ mẹ mời sứ giả vào cho mình gặp. Cậu yêu cầu sứ giả xin nhà vua đúc cho mình một con ngựa sắt, một áo giáp sắt và một chiếc gậy sắt để mình dẹp tan giặc dữ. Từ đó, cậu lớn nhanh như thổi, ăn mạnh đến nỗi dân làng phải cùng nhau chung sức nuôi cậu bé. 

Đến ngày nhận được đủ lễ vua ban, cậu bé vươn vai trở thành tráng sĩ oai phong lẫm liệt. Lúc này, giặc Ân đã đến chân núi Trâu. Chuẩn bị xong xuôi, chàng lên ngựa lao thẳng vào đội hình giặc, vung gậy đánh giặc tan tác. Gậy sắt gãy, chàng nhổ bụi tre bên đường thay thế. Đám giặc tàn sợ hãi bỏ chạy, chàng đuổi theo đến chân núi Sóc rồi cả người và ngựa bay thẳng về trời.

Sau này, Vua Hùng nhớ công của chàng, phong chàng làm Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ tưởng nhớ tại quê nhà.