Ngày xưa, ở quận Cao Bình có hai vợ chồng đã lớn tuổi nhưng chưa có con. Tuy cuộc sống vất vả, nhưng họ vẫn thường xuyên giúp đỡ mọi người. Cha tôi vốn là Ngọc Hoàng. Ông thấy họ tốt bụng liền sai tôi đầu thai xuống làm con.

Khi tôi vừa ra, cha đã mất. Ít lâu sau, mẹ cũng qua đời. Tôi sống một mình ở gốc đa. Dân làng vẫn gọi tôi là Thạch Sanh. Lớn lên, tôi được thiên thần xuống dạy cho đủ loại võ nghệ và mọi phép thần thông.

Một hôm, tôi vừa đi gánh củi về, đang ngồi dưới gốc đa nghỉ ngơi. Bỗng nhiên, một người lạ đến chào hỏi. Anh ta xưng là Lí Thông, làm nghề bán rượu. Anh ta hỏi han tôi, rồi đề nghị được kết nghĩa anh em. Vốn mồ côi, nay có người quan tâm, tôi mừng rỡ, đồng ý ngay. Sau đó, tôi dọn về ở cùng Lí Thông và mẹ của anh ta.

Chiều hôm đó, tôi đi gánh củi về, vào nhà đã thấy một bàn tiệc rượu. Lí Thông liền nói:

- Đêm nay, anh phải đi canh miếu thờ. Nhưng mẻ rượu mới cất vẫn chưa xong, nên phiền em đi thay, đến sáng thì về.

Tôi chẳng nghi ngờ mà đồng ý đi ngay. Đêm ấy, tôi đang lim dim ngủ thì bỗng nhiên thấy một con chằn tinh hiện ra, toan vồ lấy tôi. Tôi dùng nhiều võ thuật để đánh nhau với con quái vật. Chẳng mấy chốc, chằn tinh chết, hiện nguyên hình là một con trăn khổng lồ. Nó chết để lại một bộ cung tên bằng vàng. Tôi liền chặt đầu con quái vật đem về. Lúc bấy giờ, mẹ con Lí Thông hãy còn đương ngủ. Nghe tiếng gõ cửa, Mẹ con Lí Thông van lạy rối rít. Tôi ngạc nhiên lắm, liền bảo rằng mình chính là Thạch Sanh, vừa đi canh miếu về. Lúc này, anh ra mới ra mở cửa. Vào nhà, tôi kể rõ sự tình. Lí Thông liền bảo tôi:

- Đấy là con vật vua nuôi. Em giết nó ắt phải chịu tội. Bấy giờ em hãy trốn đi, mọi chuyện để anh lo liệu.

Tôi lấy làm tin ngay, trốn về gốc đa cũ. Một hôm, tôi đang ngồi dưới gốc đa thì nhìn thấy một con đại bàng khổng lồ đang bay trên bầu trời, nó quắp theo một cô gái trẻ. Tôi liền dùng cung tên bắn bị thương đại bàng, rồi lần theo vết máu biết được hang của nó.

Mấy hôm sau, dân làng mở hội hát xướng để nghe ngóng tin tức. Tôi cũng đến xem thì tình cờ gặp lại Lí Thông. Tôi biết được chuyện đi cứu công chúa nên kể lại chuyện thấy đại bàng rồi xin theo cùng. Đến hang, tôi xuống hang cứu công chúa, nhưng sau đó Lí Thông đã cho người lấp kín cửa hang. Lúc này, tôi nhận ra bộ mặt thật của Lí Thông. Tôi đành tự tìm đường trốn thoát. Ở trong hang, tôi bắt gặp và cứu được con trai Vua Thủy Tề. Sau đó, tôi được mời xuống thủy phủ chơi và tặng cho một cây đàn thần.

Sau khi trở về, tôi không hiểu chuyện xảy ra đã bị lính canh bắt vào ngục tối. Trong ngục, tôi đánh đàn để bày tỏ nỗi oan khuất. Nhà vua cho gọi tôi vào hỏi chuyện. Tôi đem mọi chuyện kể cho vua nghe. Lí Thông thì bị trừng trị thích đáng. Nhà vua còn gả công chúa cho tôi.

Thấy lễ cưới tưng bừng, hoàng tử các nước chư hầu đem quân sang đánh. Tôi đem đàn ra gảy, tiếng đàn vừa cất lên đã khiến quân sĩ mười tám nước bủn rủn chân tay xin hàng. Tôi còn sai nấu cơm thiết đãi, quân sĩ ăn mãi không hết niêu cơm bé xíu liền cảm ơn rồi kéo nhau về nước. Về sau, vua không có con trai nên đã truyền ngôi cho tôi.

Tôi là Thạch Sanh, sinh ra trong một gia đình nghèo. Khi tôi vừa sinh ra, bố tôi đã mất. Một vài năm sau, mẹ của tôi cũng qua đời. Tôi trở thành một đứa trẻ mồ côi sống cô đơn ở một vùng núi đá hẻo lánh. Gia tài bố mẹ để lại cho tôi chỉ là một căn lều và một chiếc rìu để tôi có thể kiếm sống. Cuộc sống khó khăn, bất hạnh là vậy nhưng tôi không hề chán nản buông xuôi, ngược lại tôi luôn nỗ lực, phấn đấu lớn lên, trở thành một chàng trai khỏe mạnh, cao lớn.

Cuộc sống của tôi có lẽ cứ như vậy trôi qua nếu như không có cuộc gặp gỡ với Lí Thông, một tay buôn rượu. Khi gặp tôi thấy khỏe mạnh hắn ta đã tính toán để mang tôi về làm giàu cho mẹ con hắn, còn chủ động kết nghĩa huynh đệ với tôi. Lúc ấy tôi không hề biết được âm mưu thực dụng của hắn ta mà vô cùng cảm động vì từ nhỏ tôi đã sống quá cô đơn, ngoài bố mẹ thì hắn ta là người đầu tiên quan tâm đến tôi. Vậy là không hề suy tính mà đi theo hắn về nhà, với sức khỏe của tôi công việc làm ăn của Lí Thông ngày càng phát đạt, hắn ta lúc nào cũng ăn nói ngọt ngào làm tôi lầm tưởng hắn ta thực sự coi tôi là anh em.

Năm ấy, trong làng có một con xà tinh tác oai tác quái, đến kì hạn ba tháng người dân lại phải mang đến trước miếu của nó một thanh niên khỏe mạnh để cho nó tu luyện. Và lần này đến lượt Lí Thông, thế là mẹ con hắn đã toan tính mang tôi rat hay thế cho hắn, nói với tôi là trông trước miếu giúp hắn một đêm. Lúc ấy trong cảm nhận của tôi hắn là một người anh em tốt nên việc nhờ vả này đâu có ích gì. Đến tối tôi mang rìu ra canh trước cửa miếu, khi tôi đang thiu thiu ngủ thì bỗng hiện lên một con xà tinh khổng lồ, nó quấn lấy tôi và xiết chặt. Không hề nao núng, tôi vung rìu lên chiến đấu với nó, cuối cùng chặt đầu nó và mang về nhà. Khi thấy tôi về nhà mẹ con Lí Thông đã ngạc nhiên lắm vì chắc mẩm tôi đã nằm trong bụng xà tinh. Khi biết sự tình, mẹ con Lí Thông đã nói đó là vật nuôi của nhà vua, nay tôi chém Xà tinh thì thoát không khỏi tội chết, và nói tôi hãy trốn đi. Và nghiễm nghiên Lí Thông mang đầu xà tinh đi nhận thưởng.

Tôi vẫn không hề hay biết mà trở về túp lều nhỏ trước đây mình sinh sống. Vào buổi sáng nhiều ngày sau đó, khi đang chẻ củi thì tôi nghe thấy tiếng kêu cứu của một cô gái, ngẩng đầu lên nhìn thì ra cô gái bị đại bàng tinh quắp mang đi. Tôi đã lần theo đường bay của đại bàng đến một hang núi, đến trước cửa động đang định xông vào cứu người thì bị đại bàng tấn công, như lần trước tôi cũng giết được đại bàng, khi định xuống cứu thì Lí Thông cũng vừa đến nơi, nghe nói người bị bắt là công chúa và ai cứu công chúa sẽ được nhà vua trọng thưởng. Một lần nữa Lí Thông lừa tôi xuống hang đại bàng cứu công chúa, tôi ngay lập tức đồng ý. Khi công chúa lên đến nơi thì hắn ta lấy đá lấp cửa hang, để tôi không thể lên. Lúc bấy giờ tôi mới biết lòng dạ thâm độc của Lí Thông.

Tôi đã đi xung quanh hang động để tìm cửa ra thì vô tình cứu được con trai của vua thủy tề, sau đó được vị vua này ban cho cây đàn thần. Tôi mang theo đàn thần trở về túp lều của mình, nửa đêm hôm đó oan hồn của xà tinh và đại bàng đã đã lấy trộm bảo vật trong cung cấm, vu oan cho tôi, tôi bị giam vào trong ngục, buồn chán tôi mang cây đàn ra đánh thì có người mang tôi đến diện kiến nhà vua. Lúc này công chúa nhìn tôi và nói với vua cha rằng chính tôi đã cứu nàng. Nhà vua đã chọn tôi làm phò mã còn mẹ con Lí Thông thì bị trừng phạt thích đáng.

Không lâu sau đó, mười tám nước chư hầu đã kéo quân xâm lược, nhà vua đã giao cho tôi trọng trách cầm quân đánh giặc. Khi ra trận tôi dùng cây đàn thần vua thủy tề cho để làm tê liệt ý chí chiến đấu của quân giặc. Khi đã giành được thắng lợi tôi còn mang niêu cơm thần ra để thiết đãi quân chư hầu, ban đầu chúng tỏ vẻ coi thường lắm vì liêu cơm rất nhỏ mà quân sĩ đến vài chục vạn người. Nhưng liêu cơm ăn bao nhiêu cũng không hết, quân chư hầu bấy giờ mới tâm phục khẩu phục và không dám sang xâm phạm nữa. Cũng từ đó tôi và công chúa Quỳnh Nga sống hạnh phúc mãi mãi.

Tên của tôi là  Thạch Sanh, vốn là con trai của Ngọc Hoàng. Ở quận Cao Bình có hai vợ chồng đã lớn tuổi mà vẫn chưa có một mụn con. Ngọc Hoàng thấy họ tốt bụng, bèn sai tôi đầu thai xuống làm con của họ.

Tôi vừa sinh ra thì cha đã qua đời. Vài năm sau, mẹ tôi cũng mất. Kể từ đó, tôi sống một mình dưới gốc đa. Cả gia tài của tôi chỉ có lưỡi rìu mà cha để lại. Khi trưởng thành, tôi được thiên thần dạy cho đủ loại võ nghệ cao cường.

Một hôm, tôi đi kiếm củi trở về. Bỗng nhiên, một người lạ đến hỏi. Anh ta tự xưng là Lí Thông, làm nghề bán rượu và muốn kết nghĩa huynh đệ với tôi. Tôi đồng ý, rồi dọn đến ở cùng với Lí Thông. Hằng ngày, tôi lên rừng kiếm củi, còn Lí Thông đi bán rượu.

Lần nọ, tôi đi kiếm củi trở về thì thấy trong nhà đã bày sẵn rượu thịt. Tôi và Lí Thông vừa ăn, vừa trò chuyện. Anh ta bảo với tôi:

- Đêm nay, anh đến lượt đi canh miếu thờ, nhưng ngặt nỗi còn mẻ rượu chưa xong. Vậy em chịu khó đi thay cho anh một đêm, sáng mai lại về.

Tôi chẳng nghi ngờ mà nhận lời ngay. Đêm hôm đó, tôi đang nằm lim dim ngủ thì thấy một con quái vật lao đến định ăn thịt mình. Tôi đánh nhau với con quái vật. Lưỡi rìu của tôi đã xé xác con chằn tinh làm đôi. Con quái vật hiện nguyên hình là một con trăn khổng lồ. Tôi chặt đầu của nó đem về.

Đến nhà, tôi gọi anh Lí Thông ra mở cửa nhưng đợi mãi chẳng thấy ai. Tôi chỉ nghe thấy tiếng mẹ con anh ta van xin tha mạng. Tôi lấy làm lạ, liền nói:

- Anh Lí Thông ơi, em là  Thạch Sanh đây. Mau mở cửa cho em!

Đợi một lúc, anh Lí Thông mới ra mở cửa. Tôi vào nhà, kể lại rõ mọi sự tình. Anh ta liền bảo:

- Đó là con vật nuôi của vua, giết nó là mang tội. Nhân lúc trời còn chưa sáng, em hãy trốn đi. Mọi việc để anh giải quyết.

Tôi liền từ biệt mẹ con Lí Thông, trở về sống ở gốc đa xưa. Một hôm, tôi đang ngồi dưới gốc đa thì nhìn thấy con đại bàng rất to đang quắp một cô gái. Tôi liền lấy cung tên bắn nó bị thương, rồi lần theo vết máu thì tìm ra hang của đại bàng.

Hôm sau, dân làng mở hội rất đông vui. Tôi đến xem thì tình cờ gặp được Lí Thông. Anh ta kể cho tôi nghe việc đang tìm đại bàng để cứu công chúa. Tôi nói rằng mình biết hang ổ của đại bàng và sẽ dẫn họ đến đó. Đến hang, tôi xin xuống trước. Tôi đánh nhau với đại bàng, cứu được công chúa. Nhưng Lí Thông đã ra lệnh cho quân sĩ vần đá lớn lấp kín cửa hang lại, rồi kéo nhau về.

Lúc này, tôi mới nhận ra mình đã bị Lí Thông lừa gạt. Tôi đành đi khắp hang để tìm lối ra. Đến cuối hang thì thấy một chàng trai bị nhốt trong cũi sắt. Tôi lấy dùng cung tên bắn tan cũi sắt cứu chàng trai. Hỏi ra mới biết chàng là con trai của vua Thủy Tề. Sau đó, tôi được mời xuống Thủy cung chơi. Trước khi trở về, vua Thủy Tề còn tặng cho tôi một một cây đàn thần.

Khi trở về, tôi bị đám lính canh bắt vào ngục với tội ăn cắp rồi bị bắt giam vào ngục. Trong ngục tối, tôi lấy cây đàn được vua Thủy Tề tặng ra đánh. Lúc sau, nhà vua cho giải tôi đến. Lí Thông cũng có mặt. Tôi đem hết mọi chuyện xảy ra kể cho vua nghe. Nhà vua giao Lí Thông cho tôi trừng trị và hứa sẽ gả công chúa cho tôi. Nể tình xưa, tôi tha cho Lí Thông được trở về quê cũ.

Đến hôm tổ chức lễ cưới, hoàng tử các nước láng giềng liền đem quân sang đánh. Tôi đem đàn ra gảy, tiếng đàn của tôi vừa cất lên đã khiến quân sĩ mười tám nước bủn rủn chân tay xin hàng. Sau đó, tôi còn sai người nấu cơm thiết đãi binh sĩ. Thấy niêu cơm bé xíu, họ tỏ ý coi thường. Nhưng họ cứ ăn mãi vẫn không hết niêu cơm, mới phục rồi kéo nhau về nước. Sau này, nhà vua không có con trai nên đã truyền ngôi cho tôi.

Khi tôi vừa ra, cha đã mất. Ít lâu sau, mẹ cũng qua đời. Tôi sống một mình ở gốc đa. Dân làng vẫn gọi tôi là Thạch Sanh. Lớn lên, tôi được thiên thần xuống dạy cho đủ loại võ nghệ và mọi phép thần thông.

Một hôm, tôi vừa đi gánh củi về, đang ngồi dưới gốc đa nghỉ ngơi. Bỗng nhiên, một người lạ đến chào hỏi. Anh ta xưng là Lí Thông, làm nghề bán rượu. Anh ta hỏi han tôi, rồi đề nghị được kết nghĩa anh em. Vốn mồ côi, nay có người quan tâm, tôi mừng rỡ, đồng ý ngay. Sau đó, tôi dọn về ở cùng Lí Thông và mẹ của anh ta.

Chiều hôm đó, tôi đi gánh củi về, vào nhà đã thấy một bàn tiệc rượu. Lí Thông liền nói:

- Đêm nay, anh phải đi canh miếu thờ. Nhưng mẻ rượu mới cất vẫn chưa xong, nên phiền em đi thay, đến sáng thì về.

Tôi chẳng nghi ngờ mà đồng ý đi ngay. Đêm ấy, tôi đang lim dim ngủ thì bỗng nhiên thấy một con chằn tinh hiện ra, toan vồ lấy tôi. Tôi dùng nhiều võ thuật để đánh nhau với con quái vật. Chẳng mấy chốc, chằn tinh chết, hiện nguyên hình là một con trăn khổng lồ. Nó chết để lại một bộ cung tên bằng vàng. Tôi liền chặt đầu con quái vật đem về. Lúc bấy giờ, mẹ con Lí Thông hãy còn đương ngủ. Nghe tiếng gõ cửa, Mẹ con Lí Thông van lạy rối rít. Tôi ngạc nhiên lắm, liền bảo rằng mình chính là Thạch Sanh, vừa đi canh miếu về. Lúc này, anh ra mới ra mở cửa. Vào nhà, tôi kể rõ sự tình. Lí Thông liền bảo tôi:

- Đấy là con vật vua nuôi. Em giết nó ắt phải chịu tội. Bấy giờ em hãy trốn đi, mọi chuyện để anh lo liệu.

Tôi lấy làm tin ngay, trốn về gốc đa cũ. Một hôm, tôi đang ngồi dưới gốc đa thì nhìn thấy một con đại bàng khổng lồ đang bay trên bầu trời, nó quắp theo một cô gái trẻ. Tôi liền dùng cung tên bắn bị thương đại bàng, rồi lần theo vết máu biết được hang của nó.

Mấy hôm sau, dân làng mở hội hát xướng để nghe ngóng tin tức. Tôi cũng đến xem thì tình cờ gặp lại Lí Thông. Tôi biết được chuyện đi cứu công chúa nên kể lại chuyện thấy đại bàng rồi xin theo cùng. Đến hang, tôi xuống hang cứu công chúa, nhưng sau đó Lí Thông đã cho người lấp kín cửa hang. Lúc này, tôi nhận ra bộ mặt thật của Lí Thông. Tôi đành tự tìm đường trốn thoát. Ở trong hang, tôi bắt gặp và cứu được con trai Vua Thủy Tề. Sau đó, tôi được mời xuống thủy phủ chơi và tặng cho một cây đàn thần.

Sau khi trở về, tôi không hiểu chuyện xảy ra đã bị lính canh bắt vào ngục tối. Trong ngục, tôi đánh đàn để bày tỏ nỗi oan khuất. Nhà vua cho gọi tôi vào hỏi chuyện. Tôi đem mọi chuyện kể cho vua nghe. Lí Thông thì bị trừng trị thích đáng. Nhà vua còn gả công chúa cho tôi.

Thấy lễ cưới tưng bừng, hoàng tử các nước chư hầu đem quân sang đánh. Tôi đem đàn ra gảy, tiếng đàn vừa cất lên đã khiến quân sĩ mười tám nước bủn rủn chân tay xin hàng. Tôi còn sai nấu cơm thiết đãi, quân sĩ ăn mãi không hết niêu cơm bé xíu liền cảm ơn rồi kéo nhau về nước. Về sau, vua không có con trai nên đã truyền ngôi cho tôi