Thanh Hải là nhà thơ trải qua 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. Ông dành cả cuộc đời cho cuộc chiến đấu giải phóng dân tộc. Ngay đến cả những ngày tháng cuối cùng của cuộc đời, Thanh Hải vẫn khao khát được đóng góp vào công cuộc đổi mới của đất nước, với trái tim lớn dân tộc, cống hiến chút sức lực nhỏ bé của mình vào đất nước. Ý nguyện cao đẹp ấy được trình bày trong khổ 4 và 5 bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ", tác phẩm cuối cùng mà nhà thơ gửi lại cho nền văn học.

"Mùa xuân nho nhỏ" là tác phẩm tiêu biểu của nhà thơ Thanh Hải. Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thành nhỏ nhoi của nhà thơ, mong ước được cống hiến cho đất nước, góp một "mùa xuân nho nhỏ" vào sự lớn lao của đất nước.

Trước mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân của đất nước, sự đi lên của cuộc sống, tác giả khao khát được hòa nhập vào cuộc sống của đất nước. Chưa bao giờ đất nước tươi đẹp đến thế. Chặng đường lịch sử đã qua với bao nhiêu là thử thách, khó khăn. Bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước, lập quốc tỏa sáng nền văn hiến Đại Việt, sức mạnh dân tộc được khẳng định, đất nước vẫn trường tồn đi lên. Đất nước như vì sao là sự so sánh đầy ý nghĩa. Sao là nguồn sáng vô tận, là vẻ đẹp của vũ trụ, vẻ đẹp vĩnh hằng trong không gian và thời gian. Đây là niềm tự hào về đất nước Việt Nam anh hùng, bất khuất.

Đất nước ấy luôn lớn mạnh, đi lên từng ngày. Hành trình đi tới tương lai của đất nước vẫn không dừng lại, cứ đi lên là sự thể hiện chí khí, quyết tâm của dân tộc Việt Nam. Hân hoan, tự hào và trách nhiệm, nhà thơ muốn hóa thành một phần vẻ đẹp ấy.

Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Khát khao mãnh liệt nhất của nhà thơ là được hòa nhập vào cuộc sống của đất nước, cống hiến phần tốt đẹp - dù nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung, cho đất nước. Khát khao ấy được thể hiện một cách chân thành trong những hình ảnh tự nhiên, giản dị và đẹp đẽ. Đẹp và tự nhiên vì nhà thơ đã dùng những hình ảnh đẹp của thiên nhiên để nói lên khát vọng của mình. Con chim hót, một cành hoa là những hình ảnh đẹp của thiên nhiên. Một nốt trầm trong dàn hợp xướng là âm thanh mà tất cả mọi người đều yêu mến. Tác giả muốn làm việc, muốn cống hiến chút sức lực cho cuộc đời, cho đất nước. Điệp một trong đoạn thơ diễn tả sự ít ỏi, khiêm tốn nhưng hình ảnh con chim, cành hoa, nốt trầm cuối cùng đã dồn vào hình ảnh thật đặc sắc.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.

Bao trùm tất cả, ông ước mong hóa thành "một mùa xuân nho nhỏ" lặng lẽ, âm thầm dâng hiến toàn bộ tâm hồn, trí tuệ và sức lực cho đất nước. Khát vọng ấy của tác giả tuy ẩn chứa sự khiêm nhường qua hình ảnh nhỏ nho. lặng lẽ nhưng thể hiện một tâm hồn cao cả, thể hiện một nhân sinh quan cao đẹp: phải cống hiến cho đất nước, dù là nhỏ bé, và phải không ngừng cống hiến cho cuộc đời. Mỗi con người hãy là một mùa xuân nho nhỏ để làm nên mùa xuân bất diệt của đất nước. Một xã hội tốt đẹp thì mỗi con người phải tốt đẹp. Đây là điều tâm niệm và khát vọng của nhà thơ trước lúc đi xa vĩnh biệt cuộc đời.

Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc

Hình ảnh những bông hoa, tiếng chim hót được tác giả phác họa ở phần đầu câu thơ giờ đây trở lại trong khổ thơ này trong giọng thơ êm ái, ngọt ngào. Cách cấu tứ lặp lại như vậy tạo ra sự đối ứng chặt chẽ và mang một ý nghĩa mới. Niềm mong muốn được sống trong có ích, cống hiến cho đời là một lẽ tự nhiên khi mà con chim mang đến tiếng hót, bông hoa tỏa hương sắc cho đời. Trong bài "một khúc ca xuân" Tố Hữu cũng có những suy ngẫm tương tự.

Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình?

Điều tâm niệm ấy thật cao đẹp, chân thành, là sự phát triển tự nhiên trong mạch cảm xúc của bài thơ. Điệp từ "ta" như một lời khẳng định. Và cái "ta" vốn chỉ để nói về bản thân bỗng trở thành cái "ta" chung của nhiều người, khát vọng của nhiều người. Điệp ngữ "dù là" như một lời khẳn định chắc nịnh với lương tâm -> sự kiên trì, thử thách với thời gian, tuổi tác, bệnh tật để mãi làm một mùa xuân nho nhỏ trong mùa xuân rộng lớn của quê hương, đất nước. Giọng thơ nhẹ nhàng, chân tình nhưn mang sức khái quát lớn.

"Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải là một bài thơ vô cùng đặc sắc. Với thể thơ năm chữ, giọng thơ lúc mạnh mẽ, ngân vang, âm hưởng nhẹ nhàng xuyên suốt khổ thơ, tác giả đã bộc lộ cảm xúc trước mùa xuân tươi đẹp của thiên nhiên, đất nước và khát vọng mãnh liệt được hiến dâng cho cuộc đời trước lúc đi xa. Mong ước của nhà thơ cho ta hiểu mỗi người sinh ra và sống là phải biết cống hiến cho cuộc đời, cho dân tộc, đất nước. Thế nhưng dâng hiến, hòa nhập mà vẫn giữ được nét riêng của mỗi người. Khổ thơ 4 và 5 bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" là kết tinh rực rỡ của sức sống mãnh liệt và tình yêu tha thiết của người nghệ sĩ một lòng sống vì nhân dân, đất nước.