Văn hào Nga Ylia Erenbua từng viết về Lòng yêu nước: 'Lòng yêu nước ban đầu là yêu những vật tầm thường nhất, yêu cái cây trồng ở trước nhà, yêu con phố nhỏ dẫn ra bờ sông, yêu vị thơm chua mát của trái lê mùa thu hay mùi cỏ thảo nguyên mang hơi rượu mạnh. Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê đã trở nên lòng yêu Tổ quốc'.

4.000 năm qua từ thời vua Hùng dựng nước, ông cha ta để lại những biểu tượng gì cho con cháu gửi vào đó tình yêu nước sâu sắc nhất? Vua Hùng đã đi cày ruộng, người dân thời Hùng Vương biết trồng lúa nước. Lang Liêu dâng vua cha bánh chưng, bánh dày, biểu tượng cho trời đất và làng quê trồng lúa nước.

Yêu cha mẹ, yêu ông bà, yêu tổ tiên cũng là bắt đầu cho tình yêu Tổ quốc. Cây lúa, chân ruộng là điều mà mười tám vua Hùng để lại cho muôn đời con cháu. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa có thể, nhưng không thể, không bao giờ để mất những biểu tượng, những hình ảnh của làng quê từ thời vua Hùng.

Dân tộc Việt Nam đa tôn giáo, nhưng người Việt có tập tục thờ cúng ông bà. Khi thắp hương trước bàn thờ các vua Hùng, bàn thờ tổ tiên, ta cảm giác máu Việt lưu chuyển trong huyết quản, nhận những lời di huấn thiêng liêng từ tổ tiên ông bà: sống cho có nghĩa, cho ra một con người thuộc dòng giống Lạc Việt.

Niềm tự hào chỉ đưa ta đi lạc hướng khi ta không biết mình tự hào về cái gì. Khi đã xác định, niềm tự hào là con cháu vua Hùng, người Việt mãi mãi là niềm tự hào chính đáng. Không phải để hơn thua, mà để tự tin vào những gì tốt đẹp mình đã được nhận, được trao truyền trong cuộc sống này.

Từ các vua Hùng, từ lũy tre xanh, từ ruộng mùi bùn non:

'Cứ gì mùi thơm mới khiến nhớ lâu

khi bùn non nối đời anh với đất

khi bàn chân dẫm gai cào đá sắc

là để cho bùn ruộng nhuyễn hơn thôi

cho đồng ta lúa chạy ngút chân trời

và gần lại dáng mẹ hiền xuống mạ'

Những câu thơ này viết trong chiến tranh, cách đây 40 năm. Hôm nay dâng mấy câu thơ mộc mạc này trong ngày Quốc giỗ, như một lý giải đơn sơ về cội nguồn lòng yêu nước.