Sách là cây đèn thần soi sáng cho con người trên những nẻo đường xa xôi nhất và tăm tối nhất của cuộc đời”. Đọc sách là vô cùng cần thiết nhưng cần phải có một phương pháp đọc đúng đắn.

Đầu tiên, sách là sản phẩm tinh thần của con người; là kho tàng tri thức vô tận của nhân loại. Sách là công cụ ghi chép lại những hiểu biết tri thức của con người về mọi lĩnh vực như cuộc sống, con người, khoa học xã hội, khoa học tự nhiên. Vậy đọc sách là ôn lại kinh nghiệm, tư tưởng của nhân loại tích lũy mấy nghìn năm, lời dạy mà biết bao người trong quá khứ đã khổ công tìm kiếm mới thu nhận được. Cho nên: “Sách là kho tàng quý báu cất giữ di sản tinh thần nhân loại”.

Trước hết, khi đọc sách cần xác định mục đích rõ ràng. Không có mục đích thì việc đọc là vô ích bởi phương pháp đọc sách phụ thuộc vào mục đích đọc sách. Bạn cần phải biết mình đọc sách để làm gì, tiếp đến là cần đọc những gì và cuối cùng là đọc như thế nào. Có như vậy, bạn mới có động lực đọc sách và không thấy mệt mỏi hay chán nản. Từ đó cần phải lựa chọn sách để đọc. Tất nhiên là lựa chọn sách phù hợp với lứa tuổi, sở thích của mình. Hãy tránh xa những quyển sách xấu. Sách xấu cũng giống như một người bạn xấu, sớm muộn gì cũng lan nhiễm thói xấu đến mình.

Khi đọc một cuốn sách, đầu tiên phải đọc kĩ phần mục lục sách để biết nội dung sơ lược của quyển sách ấy. Việc này rất quan trọng, nó giúp bạn đưa ra quyết định là đọc tiếp hay dừng lại. Nếu bạn quyết định đọc tiếp thì hãy xem lời giới thiệu, lời tựa, lời nói đầu: ta đọc giới thiệu hay tựa để biết cuốn sách đề cập đến vấn đề gì, đối tượng nào sử dụng cuốn sách có ích hơn cả và phương pháp đọc có hiệu quả.

Đừng đọc vội vã, hãy xem lời kết luận và tóm tắt ở cuối sách. Mục đích của việc xem lời kết luận và tóm tắt của cuốn sách là để thấy rõ nội dung cô đọng nhất, những kết luận chính và sự khẳng định của tác giả đối với những vấn đề đã trình bày. Sau khi đã có được thông tin về nội dung và mục đích cuốn sách, ta sẽ trực tiếp tìm hiểu vào nội dung bằng cách đọc qua một số đoạn, phát hiện những đoạn lí thú, có giá trị.

Để lĩnh hội được những tri thức cần thiết, đạt được mục đích đọc sách, ta cần phải đi sâu nghiên cứu cuốn sách. Công việc này đòi hỏi bạn phải có kỹ thuật đọc. Đọc lướt qua nhằm khái quát những khái niệm ban đầu và nội dung của nó trong cuốn sách. Đọc có trọng điểm (hay đọc từng phần): là cách đọc từng đoạn, từng phần đã được lựa chọn từ trước nhằm tập trung sức lực và thời gian cho những nội dung cần thiết, cho một công việc đã được chuẩn bị. Đọc toàn bộ nhằm khái quát toàn bộ cuốn sách chứ không đi sâu vào những nội dung cụ thể. Đây là cách đọc quan trọng nhất, cần thiết nhất trong quá trình tự học để lĩnh hội đầy đủ nội dung cuốn sách.

Mỗi cách đọc sách trên đây có thể đáp ứng cho những mục đích đọc và loại sách khác nhau. V. I. Lênin đã khuyên chúng ta: “Sau lần đạc đầu tiên phải ghi lại những chỗ chưa hiểu hoặc chưa rõ ràng để trở lại đọc lần thứ hai, lần thứ ba, thứ tư…”. Nghĩa là cần đọc kĩ, vừa đọc vừa suy ngẫm kỹ càng chứ đừng đọc qua loa, đại khái. Đọc vội vã tuy đọc được nhiều nhưng kiến thức đọng lại chẳng bao nhiêu, chỉ làm tốn thời gian và sức lực mà thôi.

Ngoài ra, ta cần phải tích cực tư duy khi đọc. Đọc có tư duy tích cực là qua đó phải rút ra xem ta học được điều gì từ nội dung cuốn sách, bổ sung hiểu biết gì, kinh nghiệm gì cho bản thân, cần tránh lối đọc một chiều, lười suy nghĩ, lười ghi chép; đọc thụ động, chấp nhận tất cả, học thuộc máy móc.

Việc đọc sách có hiệu quả thể hiện ở kết quả ghi chép. Đọc sách không thể thiếu ghi chép. Ý nghĩ không được ghi chép lại chỉ là một kho báu bị giấu biệt. Sách làm cho tâm hồn con người thêm phong phú, tạo khả năng, con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn. “Đọc sách không cốt lấy nhiều, quan trọng nhất là phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ” - Chu Quang Tiềm. Đọc được mười quyển sách không quan trọng, không bằng đem thời gian, sức lực đọc mười quyển ấy mà đọc một quyển thật sự có giá trị. “Sách cũ trăm lần xem chẳng chán/Thuộc lòng, ngẫm kĩ một mình hay” - hai câu thơ đó đang làm lời răn cho mỗi người đọc sách.

Đọc sách rất quan trọng vì nó mang lại những lợi ích thiết thực và rất to lớn cho con người. Sách giúp cho học sinh chúng ta nâng cao kiến thức, bồi dưỡng tình cảm, ôn lại kinh nghiệm, tư tưởng của nhân loại tích lũy hằng mây nghìn năm để rèn luyện bản thân, để “nên người, học giỏi” đúng như lời nhận định của M. Ancost: “Một cuốn sách tốt mở ra thì gợi niềm hy vọng, khép lại thì đem đến điều hữu ích”.