Như chúng ta đã biết, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là đỉnh cao của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, một biến động to lớn, có khả năng lay động mọi số phận, mọi tình cảm, mọi quan niệm sống của dân tộc ta. Sức thuyết phục và hấp dẫn của nó đã thống trị và tái tạo toàn bộ cuộc sống của con người bằng cái gọi là ánh sáng của lý tưởng. Và tình yêu cũng nằm trong vùng sáng đó.

Bài thơ được cấu tự ngay từ tiêu đề “Cuộc chia ly màu đỏ”. Tác phẩm như một lời tuyên bố về tình yêu cách mạng, sự chia ly không phải là nỗi đau buồn mà là một sắc đỏ tươi sáng, chia ly để anh đi cứu nước, vì một lý tưởng chung – giành lại độc lập cho Tổ Quốc. Màu đỏ cùng với tình yêu dành cho chồng và cho cách mạng là luồng cảm xúc chủ đạo trong bài thơ.

Trong khi các cuộc chia ly khác thường mang màu sắc u tối, buồn bã khi phải xa người yêu, thì trong “Cuộc chia ly màu đỏ” của Nguyễn Mỹ, chúng ta thấy được một sắc đỏ tượng trưng cho tình yêu, niềm tin, và hy vọng vào một tương lai tươi sáng. Bài thơ cũng được cấu tự theo thời gian của cuộc chia ly, đó là giai đoạn tiễn chồng lên đường vì Đất Nước.

Bắt đầu bài thơ là một cảnh sắc đỏ rực rỡ, chiếm lĩnh toàn bộ không gian. Sau đó, Nguyễn Mỹ mô tả một cô gái mặc áo đỏ, làm nổi bật cả trang thơ. Với sự nhạy cảm của mình, ông hòa mình vào không khí của cuộc chia ly, và đặt “sắc đỏ” như điểm nhấn, làm cho cuộc chia ly trở nên không còn đau buồn như thường thấy.

Thường thì khi nói đến cuộc chia ly, chúng ta thường liên tưởng đến màu sắc trầm buồn như trắng, đen… Tuy nhiên, đến với Nguyễn Mỹ, màu đỏ lại mang một sắc thái mới mẻ như “nhãn lai hồng” – biểu tượng cho loài hoa đỏ rực, kết nối với tình yêu của đôi lứa, tình yêu mà người vợ dành cho chồng sắp phải chia xa. Cô gái mặc chiếc áo đỏ nổi bật trong bức tranh chia ly, thể hiện một cuộc chia tay không hẹn ngày gặp lại.

Tuy vậy, cô gái vẫn hiện hình trong chiếc áo đỏ rực rỡ, đứng giữa vườn hoa, làm cho chiếc áo như lửa than rực cháy. Mặc dù mỗi cuộc chia tay đều đem theo nước mắt, đau buồn, và nỗi luyến tiếc, nhưng ở đây, màu đỏ đã tạo ra một không gian không có sự đau đớn.

Đó không phải là giọt nước mắt đau khổ, mà là những giọt nước mắt tự hào, biểu hiện niềm tin vào chồng và vào một Đất Nước tự do. Đó là biểu tượng của tình yêu mãnh liệt, nồng nhiệt, tình yêu cách mạng. Các cánh hoa đỏ, màu đỏ của hoa chuối cũng góp phần vào việc gợi lên kỷ niệm về chồng yêu.

Nhà thơ Nguyễn Mỹ đã một lần nữa nhấn mạnh ý nghĩa của màu đỏ trong những dòng cuối cùng của tác phẩm. “Màu đỏ như cái màu đỏ ấy” đem lại sự vĩnh cửu cho màu đỏ trong cuộc chia ly, là minh chứng cho tình yêu mãnh liệt, và niềm tin rằng chồng sẽ trở về. Màu đỏ rực rỡ ấy, xuyên suốt trong bài thơ, gắn liền với tình yêu của hai người, như là một biểu tượng của sự tự do và niềm tin vào chiến thắng của dân tộc.

Bài thơ được viết dưới dạng thơ tự do, kết hợp với nhịp điệu thơ đa dạng, Nguyễn Mỹ đã mang lại cho người đọc những cảm xúc chân thực nhất. Kết hợp với việc sử dụng các phương tiện biểu đạt cảm xúc kết hợp với việc miêu tả tự sự, cùng với việc sử dụng phép so sánh, ẩn dụ táo bạo, nhà thơ đã tạo ra một bức tranh về cuộc chia ly không phải là bi kịch u tối, mà là một cảnh tượng rực rỡ, đầy lửa cháy.