Quê hương từ xưa đến nay đã là nguồn cảm hứng bất tận trong thu ca, là mảnh đất màu mỡ cho các thi ca, thi sĩ Việt Nam. Tác giả Đỗ Trung Quân cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Trong bài thơ "Quê hương" tác giả miêu tả quê hương một cách thân thuộc, giản dị nhưng đầy ý nghĩa. sử dụng vô số hình ảnh và cây cối để người đọc hình dung về quê hương mình trong cảm xúc dâng trào:

“

Quê hương là chùm khế ngọt

Cho con trèo hái mỗi ngày.

Quê hương là con đường đi học

Con về rợp bướm vàng bay 

Quê hương là con diều biếc

Tuổi thơ con thả trên đồng

Quê hương là con đò nhỏ

Êm đềm khua nước ven sông

Quê hương là cầu tre nhỏ

Mẹ về nón lá nghiêng che

Là hương hoa đồng cỏ nội

Bay trong giấc ngủ đêm hè

Quê hương là vàng hoa bí

Là hồng tím giậu mồng tơi

Là đỏ đôi bờ dâm bụt

Màu hoa sen trắng tinh khôi

Quê hương mỗi người chỉ một

Như là chỉ một mẹ thôi

Quê hương nếu ai không nhớ

Sẽ không lớn nổi thành  ”

Mở đầu bài thơ, tác giả đặt một câu hỏi tu từ đầy ngọt ngào “quê hương là gì, mẹ ơi”. Câu hỏi được lặp lại hai lần, để nhấn mạnh sự mong mỏi và khao khát của tác giả. Đây vốn đơn thuần chỉ là một câu hỏi đầy ngây ngô của một đứa trẻ nhỏ, nhưng tại sao nó lại nặng nề đến vậy? Không phải khi còn bé chúng ta vẫn thường hay hỏi bố mẹ mình những câu hỏi như: Quê hương là gì? Quê hương là nơi ta sinh ra, khi ra đi ta luôn nhớ về những kỉ niệm và hình ảnh của nơi đó. Chẳng phải từ thuở mới lọt lòng sinh ra qua những lời ru tiếng hát của bà, của mẹ đã dạy ta phải yêu đất nước của mình. Chỉ khi phân tích bài thơ Quê hương của Trung Quân, chúng ta mới xúc động bởi những kỷ niệm về cội nguồn mang lại. Câu thơ như như lời trả lời 

“Đất nước là chùm khế ngọt”

Đất nước là nơi nuôi dưỡng ta và che chở ta trước mọi khó khăn của cuộc sống. Hình ảnh chùm khế ngọt ở đây là những người thân, luôn tình cảm, ngọt bùi với ta. Đây là nguồn sống nuôi sống chúng ta hàng ngày, dạy dỗ chúng ta nên người. Cuộc sống trên quê hương là nơi no ấm, tự do, đùm bọc, nâng đỡ chúng ta thành công. Quê hương còn là những cánh diều xanh biếc thuở ấu thơ, quê hương là con đò nhỏ nhẹ nhàng xuôi theo dòng sông quê hương là chiếc cầu tre nhỏ, mẹ về nón lá là hương hoa đồng nội bay trong giấc mơ một đêm hè. Quê hương là một chuỗi ký ức, là tuổi thơ hạnh phúc của mỗi người, là nơi mỗi chiều chăn trâu em thả diều trên cánh đồng. Tuổi thơ ở một vùng quê yên tĩnh và an toàn, mọi thứ đều đơn giản và vui vẻ. Kỉ niệm quê hương trong em còn là những cánh đồng bát ngát, nhuộm màu vàng của lúa chín thơm. Quê hương còn là hình ảnh nón lá, dòng sông, cánh diều, cây cầu tre thân thuộc và bình dị ở các vùng quê Việt Nam. Cụm từ “quê hương là” được lặp lại nhiều lần, như muốn khẳng định nhiều nghĩa của nó. Đỗ Trung Quân không thể tóm tắt khái niệm quê hương là gì, vì nó có vô số ý nghĩa. Với mỗi người, quê hương là ký ức, là tâm hồn, là nỗi nhớ, là nỗi nhớ không thể rời xa. gắn bó với quê hương thật tuyệt vời, còn có tình yêu thương, bạn bè, gia đình, thầy cô, …
 

Trong đoạn thơ tiếp tác giả liệt kê một loạt những hình ảnh thiên nhiên quê hương mình như hoa bí, hoa dâm bụt, hoa râm bụt, hoa sen. làm trung quan chi tiết từng loài cây, để nhấn mạnh những kỉ niệm, những kỉ niệm luôn hiện hữu. Hình ảnh quê hương muôn màu, muôn hoa đua nở, tươi vui hơn bất cứ nơi đâu. tuy nhiên, khác với những thứ khác, đối với quê hương, mỗi người chỉ có một. Quê hương là duy nhất, bạn chỉ sinh ra một lần, ai rồi cũng sẽ có nơi để trở về. 

Đoạn thơ cuối như một lời nhắc nhở chúng ta rằng hãy luôn nhớ về quê hương. Nhà thơ ví quê hương như một người mẹ, dang vòng tay rộng rãi, ấm áp để đón lấy đàn con thơ trở về. Kể cả khi không có nhà, quê hương vẫn bảo vệ con khỏi bão tố, mưa sa ngoài kia. Quê hương ở đây hay chính là hình ảnh người mẹ, luôn luôn hy sinh vì con cái? Quê hương còn là vầng trăng, soi sáng lối đi, dẫn dắt chúng ta đi đến muôn nơi. Vầng trăng ở trên cao vui, buồn cùng ta, luôn luôn đồng hành. Quê hương duy nhất chỉ, cũng như mẹ chúng ta, chỉ có một người mẹ duy nhất trong đời. Đỗ Trung Quân còn nhấn mạnh rằng

“Quê hương có ai không nhớ

Sẽ không lớn nổi thành người"

Quê hương được so sánh ngang hàng với hình ảnh người mẹ Việt Nam vĩ đại. Khi lớn lên, rời xa quê hương, rời xa vòng tay ấm áp của mẹ để bước vào đời mà lại không nhớ về quê hương cũng giống như chối bỏ sự chăm sóc của mẹ. Chính nơi đây đã nuôi chúng ta lớn khôn, trưởng thành để chống chọi với đời đầy bão giông. Thì thật bất hiếu, có lỗi với công ơn dưỡng duc, sinh thành. Câu thơ cuối như lời cảnh tỉnh, nhắc nhở nếu cứ tiếp tục sống như vậy cả cuộc đời này họ sẽ mãi chẳng bao giờ trở thành một công dân có ích cho cộng đồng, cho xã hội này. 

Qua bài thơ Quê Hương của Đỗ Trung Quân để thấy hình ảnh quen thuộc, thân thương nhất. Dù có đi đến bất cứ đâu, chúng ta luôn có 1 quê hương để trở về, luôn bên cạnh chở che. Sống với quê hương, chúng ta được là chính mình, yên lặng, giản dị, đơn giản nhất. Cụm từ “quê hương là” được lặp lại rất nhiều lần, khẳng định đa nghĩa về khái niệm của nó. Không thể tổng kết lại khái niệm quê hương là gì, bởi có vô số ý nghĩa. Đối với mỗi người, quê hương là cả ký ức, linh hồn, thương nhớ, thậm chí là không thể rời xa. Sự gắn bó của quê hương thật kỳ diệu, cũng chính nơi đó có tình thương, có bạn bè, người thân, thầy cô, …