1. Thơ “Nhớ rừng” của Thế Lữ

Trong bài thơ này, phép điệp ngữ xuất hiện dưới hình thức lặp lại từ “Đâu” ở đầu các câu:

• Điệp ngữ: “Đâu”
  • Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối,
  • Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn,
  • Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
  • Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng.

Tác dụng của điệp ngữ: Phép điệp ngữ ở đây giúp nhấn mạnh sự thiếu vắng và nỗi nhớ về những kỷ niệm, hình ảnh đã qua. Nó tạo nên một cảm giác hoài niệm, tiếc nuối và sự so sánh đối lập giữa hiện tại và quá khứ. Điệp ngữ “Đâu” làm nổi bật sự vắng mặt của những khoảnh khắc quý giá, từ đó làm tăng thêm cảm xúc bi thương và mối liên hệ sâu sắc với thiên nhiên và cuộc sống trong quá khứ.

2. Thơ “Truyện Kiều” của Nguyễn Du

Trong bài thơ này, phép điệp ngữ xuất hiện dưới hình thức lặp lại từ “Buồn”:

• Điệp ngữ: “Buồn”
  • Buồn trông cửa bể chiều hôm
  • Buồn trông ngọn nước mới sa,
  • Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
  • Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,

Tác dụng của điệp ngữ: Phép điệp ngữ “Buồn” nhấn mạnh tâm trạng u sầu, cảm giác cô đơn và nỗi buồn sâu thẳm. Nó giúp tạo ra một không khí u ám và đồng nhất cho toàn bộ bài thơ, thể hiện tâm trạng của nhân vật và phản ánh sự tương tác giữa cảm xúc cá nhân với các yếu tố thiên nhiên xung quanh.

3. Thơ “Tự nguyện” của Trương Quốc Khánh

Trong bài thơ này, phép điệp ngữ xuất hiện dưới hình thức lặp lại cấu trúc “Nếu là”:

• Điệp ngữ: “Nếu là”
  • Nếu là chim, tôi sẽ là loài bồ câu trắng
  • Nếu là hoa, tôi sẽ là một đóa hướng dương
  • Nếu là mây, tôi sẽ là một vầng mây ấm
  • Nếu là người, tôi sẽ chết cho quê hương

Tác dụng của điệp ngữ: Phép điệp ngữ “Nếu là” tạo ra một cấu trúc đều đặn và nhấn mạnh sự quyết tâm và lòng yêu nước của tác giả. Nó làm rõ hơn các hình ảnh tượng trưng mà tác giả muốn thể hiện, đồng thời tăng cường sức mạnh của lời tuyên bố và tinh thần tự nguyện của nhân vật trong bài thơ.

4. Ví dụ đoạn văn sử dụng phép điệp ngữ

Đoạn văn:

Một buổi sáng mùa thu trong lành, tôi ngồi bên cửa sổ, nhìn ra ngoài và thấy những chiếc lá vàng rơi rơi, rơi xuống từ những cành cây. Những chiếc lá vàng rơi rơi, như những mảnh ký ức của mùa hè đã qua. Tôi cảm nhận được sự thanh thản trong từng làn gió nhẹ, sự ấm áp từ những tia nắng sớm mai. Những tia nắng sớm mai xuyên qua kẽ lá, chiếu sáng cả không gian xung quanh. Cả không gian như bừng sáng với sắc vàng rực rỡ. Những khoảnh khắc như thế này thật quý giá, thật hiếm hoi.

Gạch chân điệp ngữ:

• “rơi rơi”
• “những chiếc lá vàng rơi rơi”
• “những tia nắng sớm mai”
• “những tia nắng sớm mai xuyên qua kẽ lá”
• “Cả không gian như bừng sáng”

Tác dụng của điệp ngữ:

• Nhấn mạnh và tạo nhịp điệu: Điệp ngữ “rơi rơi” và “những tia nắng sớm mai” nhấn mạnh sự lặp lại và nhấn mạnh sự lãng mạn của cảnh vật.
• Tạo sự hình ảnh và cảm xúc: Điệp ngữ làm rõ hơn hình ảnh thiên nhiên và cảm xúc của nhân vật, giúp người đọc cảm nhận rõ hơn sự đẹp đẽ và sự chuyển mình của mùa thu.
• Tạo điểm nhấn: Điệp ngữ “những chiếc lá vàng rơi rơi” làm nổi bật vẻ đẹp của cảnh sắc mùa thu, đồng thời nhấn mạnh sự thay đổi và vẻ đẹp của thiên nhiên.

Các phép điệp ngữ giúp tạo ra sức mạnh cảm xúc và làm nổi bật ý nghĩa trong các tác phẩm văn học và thơ ca, từ đó tạo ấn tượng mạnh mẽ và gây ảnh hưởng sâu sắc đến người đọc.