Bài thơ "Tự trào" của Nguyễn Khuyến là một tác phẩm tiêu biểu thể hiện sự tự trào, châm biếm, và nỗi buồn của tác giả về cuộc sống và thân phận của mình. Trong bài thơ, Nguyễn Khuyến đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc, góp phần làm nổi bật cảm xúc và ý tưởng mà ông muốn truyền đạt.

Đầu tiên, biện pháp **đối lập** được thể hiện rõ qua các câu thơ như "Cũng chẳng giàu mà cũng chẳng sang". Ở đây, tác giả không chỉ phủ định sự giàu có hay sang trọng của mình mà còn nhấn mạnh sự bình thường, giản dị của cuộc sống. Câu thơ mở đầu tạo ra một không khí tự trào, thể hiện sự châm biếm chính bản thân và phản ánh một cách chân thực cuộc sống khó khăn của người nghệ sĩ.

Tiếp theo là biện pháp **tương phản** giữa hai trạng thái "gầy" và "béo", giúp tạo nên hình ảnh rõ nét về thân phận của tác giả: không giàu có, không nổi bật, chỉ là người bình thường. Từ "làng nhàng" được sử dụng để nhấn mạnh sự tầm thường, khiến người đọc cảm nhận được nỗi buồn và sự tự ti trong tâm hồn của tác giả.

Biện pháp **hình ảnh** cũng được sử dụng rất tinh tế, ví dụ như hình ảnh “Cờ đương dở cuộc không còn nước” không chỉ thể hiện sự thất bại trong sự nghiệp mà còn gợi lên một cảm giác chênh vênh, ngao ngán. Nó khiến người đọc cảm nhận được nỗi cô đơn, bơ vơ của một người đã từng ấp ủ hoài bão nhưng giờ đây phải chịu đựng thất vọng.

Cuối cùng, biện pháp **đối thoại** nội tâm thể hiện trong câu thơ "Nghĩ mình lại ngán cho mình nhỉ", cho thấy sự trăn trở, bối rối của tác giả đối với chính bản thân mình. Oxymoron trong câu “cũng bia xanh, cũng bảng vàng” không chỉ tạo ra sự đối lập giữa cái cao quý và tầm thường mà còn thể hiện sự mỉa mai về giá trị thực sự của danh vọng.

Tóm lại, bài thơ "Tự trào" của Nguyễn Khuyến không chỉ là một tác phẩm tự sự mà còn chứa đựng nhiều tầng nghĩa sâu sắc, nhờ vào những biện pháp nghệ thuật độc đáo mà tác giả đã vận dụng, từ đó thể hiện rõ nét tâm tư, tình cảm và những trăn trở của một tâm hồn nhạy cảm và đầy triết lý.