Tình huống truyện trong tác phẩm "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long được xây dựng rất tinh tế, khéo léo để làm nổi bật giá trị của tình cảm và sự hi sinh trong công việc. Một trong những tình huống truyện đáng chú ý là cuộc gặp gỡ giữa anh kỹ sư và nhân vật tôi, khi anh kỹ sư đang làm việc một cách thầm lặng ở Sa Pa, nơi không có sự chú ý của xã hội.

Tình huống này thể hiện rõ ràng hình ảnh của những con người cống hiến âm thầm cho sự nghiệp chung mà không cần đến sự công nhận hay khen ngợi. Anh kỹ sư, người mà không hề kêu ca hay yêu cầu sự ghi nhận, đã sống và làm việc với tinh thần trách nhiệm và tình yêu nghề sâu sắc. Anh làm việc trong điều kiện khó khăn, nhưng điều đó không làm giảm đi sự nhiệt huyết và đam mê của anh đối với công việc của mình.

Tình huống truyện này không chỉ phản ánh lòng yêu nghề và tinh thần trách nhiệm cao cả mà còn mang đến bài học quý giá về sự cống hiến thầm lặng. Nguyễn Thành Long đã khéo léo sử dụng tình huống này để làm nổi bật giá trị của sự hi sinh và lòng kiên trì, từ đó giúp người đọc nhận thức được rằng những thành tựu lớn thường xuất phát từ những nỗ lực nhỏ bé và không được chú ý.

Trong câu chuyện "Con lừa và bác nông dân", tình huống truyện được xây dựng để phản ánh sự nghịch lý trong cuộc sống và bài học về sự thông minh cũng như sự khéo léo trong ứng xử. Tình huống diễn ra khi con lừa, vì quá mệt mỏi và không còn sức lực, đã bất ngờ kiên quyết từ chối làm việc thêm nữa, dù bác nông dân đã hết sức khuyên nhủ và yêu cầu.

Tình huống này tạo nên một sự đảo ngược trong mối quan hệ giữa con lừa và bác nông dân. Thay vì phải chịu đựng và làm việc không ngừng, con lừa chọn cách sử dụng sự thông minh và khéo léo của mình để thoát khỏi tình trạng khó khăn. Cách giải quyết của con lừa, tuy có vẻ thông minh và sắc sảo, lại chỉ ra rằng sự khéo léo không phải lúc nào cũng có thể thay thế được sự chăm chỉ và tinh thần làm việc.

Nguyễn Thành Long đã khéo léo lồng ghép bài học về việc không nên lạm dụng sự thông minh để lừa dối hay né tránh trách nhiệm. Câu chuyện nhấn mạnh rằng sự thông minh không thể thay thế cho sự chăm chỉ và sự cống hiến. Đồng thời, câu chuyện cũng phản ánh sự xung đột giữa các lớp người trong xã hội và cảnh báo về việc duy trì sự công bằng trong các mối quan hệ. Bằng cách này, tác giả đã truyền tải một bài học sâu sắc và có giá trị về sự công bằng và trách nhiệm trong cuộc sống hàng ngày.