Nguyễn Khuyến, với bút danh Quế Sơn, là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Cuộc đời ông gắn liền với những thăng trầm của lịch sử, từ thời kỳ thịnh trị đến lúc đất nước rơi vào tay thực dân Pháp. Qua những tác phẩm của mình, Nguyễn Khuyến đã để lại cho đời sau một bức tranh sinh động về xã hội, con người và những giá trị sống.

• Xuất thân trong một gia đình Nho học: Nguyễn Khuyến sinh ra trong một gia đình có truyền thống khoa bảng, cha ông là một thầy giáo. Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi cho ông được tiếp xúc với văn chương từ nhỏ và sớm bộc lộ tài năng.
• Sự nghiệp quan trường thăng trầm: Sau khi đỗ đạt cao, Nguyễn Khuyến từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình. Tuy nhiên, ông không mấy mặn mà với công danh lợi lộc. Khi đất nước rơi vào tình cảnh loạn lạc, ông đã từ quan về quê, sống cuộc đời ẩn dật.

• Vườn hoa ở quê nhà: Sau khi từ quan, Nguyễn Khuyến về sống ở quê nhà và dành nhiều thời gian cho việc chăm sóc vườn hoa. Hình ảnh vườn hoa trở thành một biểu tượng cho cuộc sống thanh bình, tự tại mà ông mong muốn.
• Sáng tác thơ: Ở chốn quê, Nguyễn Khuyến đã sáng tác nhiều bài thơ hay, phản ánh chân thực cuộc sống, tình cảm con người. Thơ của ông mang đậm chất dân gian, ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu nhưng hàm chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc.

• Thơ Nôm: Nguyễn Khuyến nổi tiếng với những bài thơ Nôm, thể hiện tài năng điêu luyện trong việc sử dụng ngôn ngữ dân tộc để diễn tả những tình cảm sâu sắc.
• Nội dung đa dạng: Thơ của ông đề cập đến nhiều đề tài khác nhau, từ tình yêu quê hương, đất nước đến những nỗi buồn, niềm vui trong cuộc sống.
• Phong cách hài hước, dí dỏm: Bên cạnh những bài thơ mang tính triết lý sâu sắc, Nguyễn Khuyến còn có những bài thơ hài hước, dí dỏm, thể hiện một tâm hồn lạc quan, yêu đời.

• Bảo tồn và phát triển văn học dân tộc: Nguyễn Khuyến đã có những đóng góp quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển văn học dân tộc. Thơ của ông là một kho tàng quý báu, góp phần làm phong phú thêm nền văn học Việt Nam.
• Ảnh hưởng đến các thế hệ sau: Thơ của Nguyễn Khuyến đã và đang được nhiều thế hệ độc giả yêu thích. Ông được xem là một trong những nhà thơ lớn của dân tộc.

Tổng kết

Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Khuyến là một tấm gương sáng về khí tiết của người quân tử, về tình yêu quê hương, đất nước. Thơ của ông không chỉ là những tác phẩm văn học có giá trị mà còn là một bài học về cuộc sống, về cách ứng xử với những biến động của thời cuộc.