Trong đoạn trích "Đi qua hoa cúc" của Nguyễn Nhật Ánh, tác giả sử dụng nhiều biện pháp tu từ để thể hiện tâm trạng nhân vật và tạo ra không gian cảm xúc sâu sắc. Dưới đây là một số biện pháp tu từ nổi bật và tác dụng của chúng:

1. **Biện pháp nhân hóa**:
- Câu văn “Đừng buồn hoa cúc nhé, tao cũng như mày thôi” không chỉ thể hiện tình cảm của nhân vật với hoa cúc mà còn nhân hóa hoa cúc, biến nó thành một người bạn đồng hành trong nỗi nhớ. Điều này tạo nên sự gần gũi, làm cho người đọc cảm nhận được thế giới nội tâm phong phú của nhân vật.
- Biện pháp này giúp tăng cường cảm xúc, đồng thời gợi lên hình ảnh về sự mất mát mà không chỉ riêng nhân vật, mà ngay cả những loài hoa cũng buồn bã khi thiếu vắng một người đã từng chăm sóc và yêu thương.

2. **Hình ảnh so sánh**:
- “đôi chân bỗng dưng nặng nề không bước nổi” là hình ảnh có sức gợi. Cảm giác nặng nề không chỉ thể hiện sự mệt mỏi về thể xác mà còn là một biểu tượng của nỗi buồn, sự tiếc nuối. Điều này làm tăng cảm xúc bi thương khi bước ra khỏi ngôi nhà với những kỷ niệm ngọt ngào.
- Hình ảnh này cho thấy sự tác động mạnh mẽ của nỗi nhớ và sự ra đi, khiến cho người đọc dễ dàng đồng cảm với nhân vật.

3. **Câu văn và nhịp điệu**:
- Câu văn dài, nhiều dấu phẩy tạo nhịp điệu trôi chảy, gần gũi giống như một dòng suy nghĩ lặp đi lặp lại, phản ánh tâm trạng rối bời của nhân vật. Cách kể chuyện này giúp người đọc cảm nhận được sự lắng đọng và khắc khoải trong tâm hồn.
- Cấu trúc câu cũng có phần lặp lại, như “ở lại”, “ra đi”, làm nổi bật sự phân chia giữa quá khứ và hiện tại, giữa tuổi thơ và những điều phải từ bỏ.

4. **Cảm xúc chân thật**:
- Nguyễn Nhật Ánh khéo léo lồng ghép những cảm xúc cá nhân, như “lòng tôi bất giác chùng xuống” hay “trái tim lẻ loi trong ngực tao sẽ luôn đớn đau”, diễn tả sự bồi hồi, thương tiếc và nuối tiếc của nhân vật với những kỷ niệm đẹp. Điều này cho thấy sự chân thật trong cảm xúc mỗi khi nhớ về người đã ra đi.
- Những miêu tả này không chỉ thể hiện nỗi đau của nhân vật mà còn có sức lan tỏa đến độc giả, khiến họ cũng cảm thấy đồng điệu trong nỗi buồn.

5. **Từ láy và tính từ**:
- Những từ láy như “ngậm ngùi”, “vội vàng” hay những tính từ như “mỏng manh” để miêu tả cúc vàng cũng làm tăng sự tinh tế trong ngôn ngữ, tạo hình ảnh cụ thể và thật hơn về hoa cúc cũng như tâm trạng của nhân vật.
- Điều này giúp người đọc cảm nhận rõ rệt tâm trạng và bối cảnh của câu chuyện, từ đó thấm thía hơn về lòng thương cảm mà nhân vật dành cho những điều đã qua.

Tóm lại, qua đoạn văn này, Nguyễn Nhật Ánh đã khéo léo sử dụng các biện pháp tu từ để tạo ra bức tranh cảm xúc phong phú, thể hiện nỗi đau của sự ra đi, sự mất mát và tình yêu dành cho những kỷ niệm. Đoạn văn không chỉ là một câu chuyện về sự chia ly mà còn là một bài thơ buồn về thời gian, tuổi thơ và tình yêu đầu đời.