Trước hết tìm đọc trong sách, Internet... các bài thơ Tỏ lòng (Thuật hoài) của Phạm Ngũ Lão, Chi làm trai của Nguyễn Công Trứ. Tiếp đến, nêu lên sự giống nhau và khác nhau giữa các bài thơ này với bài Lưu biệt khi xuất dương.

- Giống nhau: “chí làm trai” là lí tưởng sống của trang nam nhi. “Chí làm trai” là lập công danh để lại cho đời (“Công danh nam tử còn vương nợ” – bài Tỏ lòng; “Nợ tang bồng vay trả trả vay / Chí làm trai nam bắc đông tây” – bài Chí làm trai; “Làm trai phải lạ ở trên đời” – bài Lưu biệt khi xuất dương), có trách nhiệm với cuộc đời, với non sông, đất nước (“Múa giáo non sông trải mấy thâu” – bài Tỏ lòng, “Quyết ra tay lèo lái trận cuồng phong / Chí những toan xẻ núi lấp sông” – bài Chi làm trai; “Non sông đã chết, sống thêm nhục” – bài Lưu biệt khi xuất dương).

- Khác nhau: Trong bài Lưu biệt khi xuất dương, nhân vật trữ tình táo bạo, mạnh mẽ, quyết liệt hơn. Con người dám đối mặt với cả trời đất (càn khôn), cả vũ trụ để tự khẳng định mình: “Há để càn khôn tự chuyển dời / Trong khoảng trăm năm cần có tớ”. “Chí làm trai” của con người mang tư tưởng của thời đại mới, đầy bản lĩnh dám từ bỏ những cái cũ đã trở nên lạc hậu trước thời cuộc (“Hiền thánh còn đâu học cũng hoài”) để tìm đến con đường cứu nước mới (“Muốn vượt Biển Đông theo cánh gió, / Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi.”).