– Hoàn cảnh ra đời, đề tài và chủ đề của bài thơ Khóc Dương Khuê:

+ Bài thơ Khóc Dương Khuê được Nguyễn Khuyến viết khi nghe tin Dương Khuê – một người bạn thân thiết của ông qua đời. Bài thơ được Nguyễn Khuyến diễn Nôm từ bài thơ chữ Hán của chính ông.

+ Đề tài: viết về tình bạn.

+ Chủ đề: thổ lộ nỗi đau buồn, tiếc thương khi bạn ra đi của người viết, đề cao tình bạn thuỷ chung, gắn bó keo sơn,...

– Đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ Khóc Dương Khuê:

+ Sử dụng thể thơ song thất lục bát phù hợp để kể lại sự việc, gợi lại những kỉ niệm với giọng điệu tâm sự tha thiết, u buồn,...

+ Chọn lọc được các sự việc, chi tiết, hình ảnh rất tiêu biểu để thể hiện tình bạn thuỷ chung; nỗi lòng đau xót khi bạn ra đi;...

+ Sử dụng nhiều biện pháp tu từ, các điển tích độc đáo và có hiệu quả nghệ thuật cao để biểu đạt chủ đề, tư tưởng của người viết.

– Các yếu tố hình thức nghệ thuật nêu trên đều tập trung làm nổi bật chủ đề bài thơ: thổ lộ nỗi đau buồn, tiếc thương khi bạn ra đi của người viết (chủ thể trữ tình đề cao tình bạn thuỷ chung, gắn bó keo sơn,... )

+ Tác giả sử dụng nhóm từ “thôi đã thôi rồi” thay cho khái niệm “đã mất”, “đã chết”, “đã qua đời” … một lối nói bình dị, làm giảm bớt sự đau thương.

+ Từ “nước mây” liên kết với các từ “man mác”, “ngậm ngùi” diễn tả một trời thương xót, một không gian cách trở bao la, âm dương đôi đường, buồn đau, nặng trĩu.

+ …

– Qua bài thơ, có thể thấy người viết đã dành cho bạn mình một tình cảm và thái độ hết sức trân trọng, yêu thương, tiếc nuối,...