Dàn ý:

- Mở bài: Giới thiệu hoạt động hay trò chơi.

Ví dụ: Ca Huế là một trong những hoạt động văn hóa rất đặc sắc của vùng đất cố đô Huế. Trong ca Huế, có nhiều quy định rất đặc sắc.

- Thân bài: Giới thiệu chi tiết các quy tắc, luật lệ của hoạt động hay trò chơi theo một trật tự nhất định.

Ví dụ: Ca Huế

+ Môi trường diễn xướng: không gian hẹp

+ Số lượng ca sĩ, nhạc công, người xem và các nhạc cụ: hạn chế, từ 8-10 người, 4-5 nhạc cụ…

+ Cách thức biểu diễn:...

- Kết bài: Nêu giá trị và ý nghĩa của hoạt động hay trò chơi

Mẫu 1

Ném còn là trò chơi dân gian phổ biến của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng ở Tuyên Quang. Vào mỗi dịp lễ hội, Tết, ở địa phương có đông người Tày, Nùng sinh sống thì đều tổ chức trò chơi này với mong ước về một mùa màng bội thu, nhân dân no ấm.

Theo quan niệm của người dân nơi đây, quả còn tượng trưng cho hồn núi, hồn sông, hồn đất và hồn nước. Chính vì vậy quả còn bao giờ cũng làm bằng vải màu đỏ, màu đen, màu xanh và màu trắng. Ngay từ trước lễ hội ném còn, các cô gái khéo tay đã chuẩn bị những quả còn với nhiều múi vải màu xanh đỏ, sặc sỡ được ghép nối với nhau. Bên trong quả còn, họ nhồi thóc, hạt vừng, hạt cải, hạt bông. Những loại hạt này thể hiện khát vọng sinh sôi nảy nở, thóc nuôi sống con người, còn bông cho sợi vải. Thường quả còn chỉ có khoảng 4 - 8 múi, nhưng với người khéo tay, họ có thể may quả còn với 12 múi gồm 12 màu. Họ còn may thêm các tua vải nhiều màu sắc trang trí và giúp định hướng quả còn khi bay. Các tua rua này còn biểu trưng cho những tia nắng, tia mưa cầu mong một năm mới mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu.

Cây còn được làm từ thân cây tre mai có chiều cao khoảng 20 m -30 m, tùy theo lựa chọn của người dân. Ngọn cây còn được uốn thành hình vòng cung có dán giấy đỏ, hồng tâm để người dân có thể tung còn vào vòng tròn đó. Đồng bào Tày, Nùng quan niệm, khung còn một mặt dán giấy đỏ (biểu tượng cho mặt trời), mặt kia dán giấy vàng (biểu tượng cho mặt trăng).

Người chơi đứng đối mặt với nhau qua cây còn. Người tung quả còn bay cao mang đi cái rủi ro, đau ốm, cái úa vàng héo hon của cây trái. Sau khi lên trời quả còn rơi xuống, người đón còn đón lấy cái may mắn, tốt đẹp, xanh tươi về cái phúc, lộc, thọ cho một năm mới thịnh vượng. Chính vì thế khi ném còn, người ném cố tung cao để vượt qua vòng tròn tượng trưng cho mặt trời xua đi mọi điều bất hạnh và người đón còn thế nào cho khéo không để còn rơi xuống đất. Người tung, người bắt rồi tung trở lại, ai cũng được tung và ai cũng được bắt, quả còn phơi phới trên trời cao, bay đi, bay lại như rồng uốn, lượn quanh, một vũ điệu tươi vui tràn đầy hạnh phúc ấm no.

Với người Tày, Nùng, trò chơi ném còn mang ý nghĩa cầu mùa. Nếu ném trúng vòng tròn và xuyên thủng làm rơi giấy là âm, dương giao hoà, cuộc sống sẽ sinh sôi, mùa màng sẽ bội thu.

Mẫu 2

Vừa là môn thể thao truyền thống, vừa là hoạt động văn hóa chứa đựng những ý nghĩa nhân sinh cao đẹp - ném còn là trò chơi không thể thiếu trong các lễ hội của các dân tộc Thái, Mường, Tày, Mông tổ chức vào dịp lễ, Tết. Cùng Thủ thuật chơi tìm hiểu về cách chơi ném còn trong bài viết dưới đây.

Chuẩn bị trước khi chơi

Địa điểm chơi

Ném còn là hoạt động tập thể với nhiều người tham gia vì vậy thường được tổ chức ở các không gian rộng, thoáng mát, các bãi đất bằng phẳng, rộng rãi.

Người chơi

Trò chơi ném còn dành cho mọi đối tượng lứa tuổi người chơi, không giới hạn số lượng người tham gia. Nếu đông người có thể chia đội hoặc dựng  nhiều cây nêu khác nhau để đủ cho người chơi.

Cây nêu

Ở giữa sân nèm còn, trước khi chơi cần dựng một cây nêu. Cây nêu được dựng bằng một cây tre (hoặc vầu) có chiều cao khoảng 15m đến 20m.

Trên đỉnh cây nêu là một “vòng còn” hình tròn để làm đích ném, đường kính khoảng 50 cm. Vòng còn được dán các giấy mỏng màu  đỏ (biểu tượng cho mặt trời), màu vàng (biểu tượng cho mặt trăng).

Quả còn

Để chuẩn bị cho trò chơi này, nữ thường đảm nhận làm quả còn, nam dựng cây nêu. Để có một quả còn đẹp, thông thường phải chuẩn bị trước cả tháng trời. 

Quả còn thường làm bằng những mảnh vải vụn cắt thành hình ô vuông,  chia thành nhiều múi vải màu sắc sặc sỡ được kết nối với nhau. Thường quả còn chỉ có khoảng 4-8 múi, nhưng với người khéo tay, họ có thể may quả còn với 12 múi gồm 12 màu.

Bên trong còn được được nhồi hạt bông, hạt cải, hạt thóc. Những loại hạt này thể hiện khát vọng sinh sôi, sức sống tràn đầy. Tua còn được cắt bằng vải vụn, đủ màu sắc, sau đó đính vào 4 góc quả còn và đính so le điểm trên dây còn, tạo thành biểu tượng như hình con rồng bay.

Trò chơi ném còn có hai cách thức tiến hành chơi: “còn vòng” và “còn xai”

Cách chơi ném còn vòng

- Tiến hành chia đội chơi ném còn, có thể chia hai đội nam hoặc nữ, hoặc hai đội so le nam nữ với số lượng người như nhau. Ban tổ chức quy định vị trí đứng cho mỗi đội.

- Khi có tín hiệu bắt đầu trò chơi, trong thời gian quy định, các đội chơi sẽ tiến hành ném còn qua vòng còn. Người chơi cầm gần cuối đoạn dây vải quay quả còn vài vòng theo chiều kim đồng hồ rồi mới tung lên để quả còn bay lọt qua vòng tròn được tính một điểm. 

- Ban trọng tài theo dõi thời gian, người phạm lỗi và tính điểm cho mỗi đội. Đội chơi khi kết thúc lượt chơi với thời gian quy định mà có điểm cao hơn là đội chiến thắng.

Ngoài ra, có thể tổ chức nèm còn vòng tự do, không chia đội, người chơi nào ném được qua vòng còn là thắng cuộc và được xem như là người sẽ có nhiều may mắn.

Cách chơi ném xai

Đây thực chất là một hình thức gao duyên, trong đó thanh niên nam nữ chưa vợ chưa chồng được chia làm 2 hàng. Nam đứng một bên, nữ đứng một bên. Lúc đầu, những người chơi có thế tung còn đại trà, bên tung bên đón. Về sau, cặp nào có “tình ý” với nhau thì tự khắc ném còn cho nhau. 

Nếu ai bắt trượt làm quả còn rơi xuống đất sẽ phải có quà tặng cho người tung, thường là chiếc khăn piêu, vòng bạc...

Về cơ bản, luật chơi ném còn của các dân tộc giống nhau. Tuy nhiên, qua trò chơi, mỗi dân tộc lại mang một thông điệp, khát vọng riêng.

- Đối với người Mường, hội ném còn là dịp để nam thanh, nữ tú gặp nhau. Trò chơi này như bà mối se duyên cho trai tài, gái sắc. Bên nào thua sẽ để lại một vật làm tin. Thường người thua là con trai để lấy lòng người con gái. Sau lễ hội, các chàng trai sẽ quay lại nhà cô gái để xin lại vật gửi làm tin trước đó, đây cũng là cớ để hai người gặp gỡ, tìm hiểu tiếp.

- Với người Thái, trò chơi ném còn mang thông điệp mong muốn âm dương hòa hợp, cầu mong con cái trong nhà đông đúc. Khi chơi, người Thái thường ném quả còn hướng về đầu nguồn sông hay suối, chính là hướng về các bản làng người Thái. 

- Với người Tày, trò chơi ném còn mang ý nghĩa cầu mùa. Trước khi khép hội, thầy mo sẽ rạch quả còn thiêng lấy hạt bên trong, tung lên để mọi người cùng hứng lấy vận may. Người Tày quan niệm, hạt giống này sẽ mang lại mùa màng bội thu và may mắn, vì đã được truyền hơi ấm của những đôi bàn tay nam, nữ.

Mẫu 3

Trò chơi ném còn vừa mang tính văn hóa lại vừa mang tính thể thao, rèn luyện sự tinh tế, khéo léo khi tung, khi bắt. Vừa kết hợp các động tác toàn thân, vừa sảng khoái tinh thần, vừa được giao lưu, tỏ tình, đoàn kết, vui vẻ. Do đó, đây là trò chơi không những thu hút nam nữ thanh niên mà nhiều người lớn tuổi cũng rất thích, bởi bên cạnh việc làm cho người trong cuộc hào hứng thì việc người đứng ngoài hò reo cổ vũ cũng khiến không khí cuộc chơi rất sôi nổi, hấp dẫn hơn.

Trò chơi vận động: Ném còn

1. Mục đích:

· Rèn luyện sức khỏe của trẻ.

· Củng cố kĩ năng định hướng trong không gian của trẻ, biết ước lượng khoảng cách để ném còn trúng đích.

·  

2. Chuẩn bị: 

· Một cột bằng gỗ hoặc tre cao 1,5m, ở trên đỉnh cột buộc một vòng tròn có đường kính, 30 – 40cm.

· 6 quả còn làm bằng vải.

· Cách làm quả còn: Lấy một miếng vải hình chữ nhật (7cm x 12cm) khâu mép vào nhau như một cái túi rồi lộn lại, nhồi trấu hoặc cát đã rửa sạch. Khâu kín túi lại rồi đính 3 dải vải dài kích thước 1 x 25cm vào đầu của mép túi.

3. Cách chơi:

Trẻ có thể chơi theo từng nhóm, đứng cách cột từ 2m – 2,5m. Rồi lần lượt từng trẻ ném quả còn vào vòng treo ở cột (mỗi lần, mỗi cháu được ném 3 quả). Nhóm nào ném được nhiều quả còn lọt vào vòng là thắng cuộc.

Mẫu 4

Đây là trò chơi thường được tổ chức vào những ngày lễ, tết, hội khi mùa màng đã gặt hái xong. Trò chơi mang ý nghĩa tốt đẹp , hy vọng vào cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Ngay từ trước lễ hội, các cô gái khéo tay đã chuẩn bị những quả còn với nhiều múi vải màu xanh đỏ, sặc sỡ được ghép nối với nhau. Bên trong quả còn, họ nhồi thóc, hạt vừng, hạt cải, hạt bông. Những loại hạt này thể hiện khát vọng sinh sôi nảy nở, thóc nuôi sống con người, còn bông cho sợi vải. Họ còn may thêm các tua vải nhiều màu sắc trang trí và giúp định hướng quả còn khi bay. Thường quả còn chỉ có khoảng 4 - 8 múi nhưng với người khéo tay, họ có thể may quả còn với 12 múi gồm 12 màu.

Quả còn tung lên mang ý nghĩa tượng trưng cho mọi việc buồn, ốm đau, mọi việc xấu sẽ được rũ sạch, thay vào đó là sự ấm no, hạnh phúc. Nếu ném trúng vòng tròn và xuyên thủng làm rơi giấy là âm, dương giao hoà, cuộc sống sẽ sinh sôi, mùa màng sẽ bội thu.

Nhiều dân tộc như Thái, Mường, Tày, Nùng có luật chơi ném còn giống nhau. Với người Thái, trò chơi ném còn đưa tới thông điệp mong muốn âm, dương hòa hợp, cầu mong con cái trong nhà đông đúc. Họ thường hướng quả còn về đầu nguồn sông hay suối. Với người Tày, trò chơi ném còn mang ý nghĩa cầu mùa. Trước khi khép hội, thầy mo sẽ rạch quả còn thiêng (đã được ban phép) lấy hạt bên trong, tung lên để mọi người cùng hứng lấy vận may. Người Tày, Nùng quan niệm hạt giống này sẽ mang lại mùa màng bội thu và may mắn. Còn đối với người Mường, hội ném còn là dịp để nam thanh nữ tú gặp nhau, tìm hiểu, se duyên.

Dù ở mỗi dân tộc, mỗi vùng khác nhau, cách chơi còn hay nghi thức thực hành có ít nhiều nét khác nhau nhưng nhìn chung, các cộng đồng dân tộc đều có chung quan niệm khi tung hay ném còn, quả còn bay cao sẽ mang đi rủi ro, đau ốm… Lúc quả còn rơi xuống, người đón còn là đón sự may mắn, ấm no, hạnh phúc.