Soạn bài: Tình thái từ

Chức năng của tình thái từ

Câu 1 (trang 80 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

   Các ví dụ (a), (b), (c) khi bỏ các từ in đậm thì câu sẽ mất đi sắc thái riêng của nó. Ví dụ (a) bỏ từ à thì câu chỉ còn là câu tường thuật chứ không còn là câu nghi vấn nữa.

Câu 2 (trang 80 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

   Ví dụ (d), từ ạ biểu thị thái độ lễ phép của học sinh.

Sử dụng tình thái từ

   - “Bạn chưa về à?” – Cùng lứa tuổi – mục đích nghi vấn ( à, chăng, hử, hả)

   - “Thầy mệt ạ?” – Biểu thị thái độ tình cảm – khác nhau về thứ bậc ( ạ, cơ, mà)

   - “Bạn giúp tôi một tay nhé!” – cùng thứ bậc – mục đích đề nghị ( nhé, nhỉ, mà)

   - “Bác giúp cháu một tay ạ!” – Không cùng thứ bậc – mục đích đề nghị ( ạ, nhé)

Luyện tập

Câu 1 (trang 81 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

   Các từ in đậm là tình thái từ trong các câu: b, c, e, i.

Câu 2 (trang 82 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Ý nghĩa của các tình thái từ:

   a. chứ: biểu thị ý nghi vấn nhưng điều muốn hỏi đã ít nhiều khẳng định.

   b. chứ: biểu thị sự khẳng định.

   c. ư: biểu thị thái độ nghi ngờ.

   d. nhỉ: bày tỏ sự băn khoăn.

   e. nhé: dặn dò với thái độ thân mật, hi vọng.

   g. vậy: chấp nhận một cách miễn cưỡng, không hài lòng.

   h. cơ mà: động viên, thuyết phục.

Câu 3 (trang 83 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Đặt câu với tình thái từ:

   - Tôi đây mà!

   - Hôm nay có tập phim mới đấy!

   - Thế có tốt không chứ lị!

   - Mình đi thôi!

   - Em thích búp bê cơ!

   - Anh chọn con màu đen vậy!

Câu 4 (trang 83 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1): Đặt câu với tình thái từ nghi vấn:

   - Học sinh với thầy, cô giáo: Thưa cô! Bài tập về nhà là bài nào ạ?

   - Bạn nam với bạn nữ cùng tuổi: Bạn có nhớ bạn nữ ngồi cạnh mình không nhỉ?

   - Con với bố mẹ hoặc chú, bác, cô, dì: Mẹ đi chợ về rồi ạ?

Câu 5 (trang 83 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

   Một số tình thái từ trong tiếng địa phương:

    Hén – nhỉ. VD: Ở đây vui quá hén!

    Mừ - mà. VD: Tui đã bảo với bà rồi mừ!

Soạn bài: Tình thái từ

I- Chức năng của tình thái từ

1. Quan sát chức năng của các từ in đậm và trả lời câu hỏi

Trong các ví dụ (a), (b), (c) nếu bỏ đi các từ in đậm "à", "đi", " thay", "ạ" thì ý nghĩa của câu sẽ thay đổi.

   + Bỏ từ "à" câu không còn là câu nghi vấn

   + Bỏ từ "đi" câu không còn là câu cầu khiến

   + Câu "thay" câu không còn là câu cảm thán

2. Ở ví dụ (d) từ "ạ" biểu thị thái độ lễ phép của người nói.

II- Sử dụng tình thái từ

Các tình thái từ in đậm dưới được dùng trong những hoàn cảnh giao tiếp ( quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm…) khác nhau:

   + Từ "à" biểu thị sự tò mò, nghi vấn

   + Từ "ạ" biểu thị thái độ lễ phép, kính trọng

   + Từ "nhé" thể hiện tình cảm thân mật

Luyện tập

Bài 1 (trang 81sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

b, Nhanh lên nào anh em ơi! -> tình thái từ cầu khiến biểu thị sự thúc giục, rủ rê

c, Làm như thế mới đúng chứ! -> nhấn mạnh sự đồng tình, ủng hộ

e, Cứu tôi với! -> tình thái từ cầu khiến

i, Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia. -> tình thái từ biểu thị cảm xúc

Bài 2 (trang 82 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

a, Tình thái từ nghi vấn "chứ": dùng để hỏi, nhưng điều muốn hỏi ít nhiều đx biết trước câu trả lời

b, Tình thái từ cảm thán "chứ" : nhấn mạnh điều vừa thực hiện

c, Tình thái từ nghi vấn "ư" biểu lộ sự hoài nghi, thắc mắc

d, Tình thái từ nghi vấn "nhỉ" biểu lộ sự băn khoăn, nghi vấn

e, Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm "nhé": biểu thị thái độ thân mật, cầu mong

g, Tình thái từ cảm thán "vậy": miễn cưỡng đồng ý

h, Tình thái từ "cơ mà": biểu thị thái độ động viên, an ủi một cách thân tình.

Bài 3 (trang 83 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

   + Em vẫn ngoan ngoãn mà!

   + Mẹ mua quà cho em đấy.

   + Nó háu ăn thế chứ lị.

   + Anh chỉ muốn khuyên em thôi!

   + Nó có voi còn muốn đòi tiên cơ!

   + Em đành chịu vậy, chứ biết làm sao được.

Bài 4 (trang 83 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

   + Thầy cô với học sinh: Hôm nay em bị mệt à?

   + Bạn nam với bạn nữ cùng lứa tuổi: Cậu có biết chơi cờ vua không vậy?

   + Con với bố mẹ: Bố có ăn cơm ở nhà không ạ?

Bài 5 (trang 83 Ngữ Văn 8 tập 1)

Một số tình thái từ địa phương Nam bộ

   + Ha ( như từ hả trong từ ngữ toàn dân): Chiếc váy này đẹp quá ha?

   + Nghen ( nhé): Em ở nhà một mình nghen.

   + Há ( nhỉ): Lạnh quá chú Năm há!

   + Mừ (mà): Má hứa với con rồi mừ!

   + Đa (nhỉ): Bữa nay coi bộ bà khó tính dữ đa.