**"Chí Phèo"** của Nam Cao và **"Vợ Nhặt"** của Kim Lân đều là hai tác phẩm nổi bật của văn học hiện thực Việt Nam, cùng phản ánh số phận người nông dân trong xã hội phong kiến nửa thực dân trước Cách mạng tháng Tám. Tuy nhiên, mỗi tác phẩm lại có những nét tương đồng và khác biệt riêng, thể hiện qua cách nhìn nhận cuộc sống, con người và số phận nhân vật.

### 1. **Tương đồng**

- **Phản ánh hiện thực xã hội**: Cả hai tác phẩm đều miêu tả cuộc sống khốn cùng của người nông dân dưới ách áp bức, bóc lột của xã hội phong kiến thực dân. Trong **"Chí Phèo"**, nhân vật Chí bị đẩy vào con đường lưu manh hóa và sống trong bi kịch bị tha hóa. Trong khi đó, **"Vợ Nhặt"** lại phản ánh cảnh đói khát của người dân trong nạn đói khủng khiếp năm 1945, khi con người phải tìm mọi cách để tồn tại.

- **Bi kịch của người nông dân**: Nhân vật chính trong cả hai tác phẩm đều phải đối mặt với bi kịch về mặt tinh thần và cuộc sống. **Chí Phèo** là người nông dân lương thiện bị xã hội đẩy vào con đường tha hóa, trở thành một kẻ lưu manh, không còn khả năng làm người bình thường. **Tràng** trong **"Vợ Nhặt"** cũng đối mặt với sự khốn khó khi vừa nhặt được vợ trong lúc nạn đói hoành hành, nhưng vẫn mang theo nỗi lo âu về cuộc sống trước mắt.

- **Tình người trong hoàn cảnh khó khăn**: Cả hai tác phẩm đều có điểm sáng là tình người giữa bối cảnh tăm tối của xã hội. **Chí Phèo** dù bị đẩy vào bờ vực tha hóa vẫn mong muốn được làm người lương thiện, và tìm thấy tia hy vọng qua tình cảm của Thị Nở. Trong **"Vợ Nhặt"**, giữa cảnh đói khổ, nhân vật Tràng vẫn sẵn lòng "nhặt vợ" về và bà cụ Tứ - mẹ Tràng vẫn cố gắng vun vén cho hai con dù cảnh nhà nghèo khó.

### 2. **Khác biệt**

- **Chủ đề và bối cảnh lịch sử**:
  - **"Chí Phèo"** lấy bối cảnh ở làng Vũ Đại dưới xã hội thực dân phong kiến với sự tàn bạo và ác nghiệt của giai cấp thống trị. Chí Phèo bị xã hội và tầng lớp địa chủ, cụ thể là Bá Kiến, biến thành con quỷ dữ của làng, từ một người lương thiện trở thành kẻ lưu manh hóa.
  - **"Vợ Nhặt"** được viết trong bối cảnh nạn đói năm 1945, phản ánh sự tàn khốc của đói khát và hoàn cảnh xã hội lúc ấy. Ở đây, sự khốn cùng không phải do tầng lớp địa chủ mà là do nạn đói, sự suy sụp kinh tế, và hệ quả của chiến tranh.

- **Tính cách và số phận nhân vật**:
  - **Chí Phèo** là nhân vật bị tha hóa toàn diện cả về thể xác lẫn tinh thần, trở thành một con quỷ dữ trong mắt người dân làng Vũ Đại. Dù có khoảnh khắc khao khát được trở lại làm người lương thiện khi gặp Thị Nở, nhưng cuối cùng, Chí lại rơi vào bi kịch của sự bế tắc và tự kết liễu cuộc đời.
  - **Tràng** trong **"Vợ Nhặt"** là người nông dân nghèo nhưng vẫn giữ được bản chất tốt đẹp. Dù hoàn cảnh khó khăn, anh vẫn mang trong mình lòng nhân ái khi "nhặt vợ". Cuộc đời của Tràng mở ra tia hy vọng về tương lai tốt đẹp hơn, không bị rơi vào sự bế tắc như Chí Phèo.

- **Cách thể hiện hy vọng và tương lai**:
  - **Chí Phèo** khép lại trong sự bế tắc và tuyệt vọng khi Chí không thể tìm được con đường trở lại làm người lương thiện. Tác phẩm thể hiện sự bi quan và phê phán xã hội đã hủy hoại cả những con người lương thiện.
  - **Vợ Nhặt** kết thúc bằng niềm hy vọng khi nhân vật Tràng thấy "một lá cờ đỏ bay phấp phới" - hình ảnh của sự cách mạng và sự đổi mới. Tác phẩm mở ra niềm tin rằng cuộc sống của người nông dân có thể thay đổi tốt đẹp hơn, không chỉ chìm trong khổ đau và đói khát.

### 3. **Điều kiện làm nên sự khác biệt**

- **Hoàn cảnh xã hội và thời điểm sáng tác**: 
  - **"Chí Phèo"** được viết trước Cách mạng tháng Tám, khi xã hội phong kiến thực dân đang bóc lột và đàn áp người nông dân. Những người nông dân bị đẩy vào con đường cùng, không lối thoát. Do đó, Chí Phèo phải sống trong sự bế tắc và tuyệt vọng.
  - **"Vợ Nhặt"** được viết sau Cách mạng tháng Tám, khi xã hội đang có sự chuyển biến mạnh mẽ và cách mạng đã đem lại hy vọng về một cuộc sống mới. Điều này lý giải vì sao tác phẩm có cái nhìn lạc quan hơn về tương lai và sự sống của con người.

- **Tầm nhìn nghệ thuật của tác giả**:
  - **Nam Cao** luôn đào sâu vào bi kịch của con người trong xã hội cũ, đặc biệt là nỗi đau và sự tha hóa của người nông dân. Tác phẩm của ông