Xác định thể thơ, vần, nhịp

Dưới đây là phần trả lời cho từng câu hỏi về bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai:

### Câu 1: Xác định thể thơ, vần, nhịp.
- **Thể thơ**: Tự do.
- **Vần**: Bài thơ có sử dụng vần (vần bằng), nhưng không theo một quy tắc cố định (không vần hết tất cả các câu).
- **Nhịp**: Nhịp thơ không đồng nhất, thể hiện sự tự do trong cảm xúc, thường là nhịp 4/4, có khi 2/2.

### Câu 2: Nêu chủ đề của bài thơ.
Chủ đề của bài thơ là tình cảm của người con dành cho mẹ, thể hiện sự tôn kính, tình yêu thương và nỗi xót xa trước sự già đi của mẹ theo thời gian.

### Câu 3: Hình ảnh nào trong bài thơ được đối sánh với hình ảnh mẹ, ở những phương diện nào? Liệt kê những từ ngữ được hình ảnh thể hiện? Vì sao tác giả lại lựa chọn hình ảnh đó?
- Hình ảnh được đối sánh với hình ảnh mẹ là cây cau.
- Các phương diện: Hình dáng, vị trí trong không gian (cau cao - mẹ thấp), độ tuổi và sự phát triển.
- Từ ngữ thể hiện: "cau thẳng", "cau-ngọn xanh rờn", "đầu bạc trắng", "ngày một thấp".
- Tác giả chọn hình ảnh cau vì nó là hình ảnh quen thuộc trong văn hóa Việt Nam, thể hiện sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên. Hình ảnh này làm nổi bật sự đối lập giữa sự trưởng thành của cau và sự suy yếu của mẹ.

### Câu 4: Để thể hiện hình tượng người mẹ và cau, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? Chỉ ra tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó?
- Biện pháp nghệ thuật: So sánh và nhân hóa.
- Tác dụng: Tạo sự liên tưởng sâu sắc giữa cuộc sống của mẹ và cây cau, giúp người đọc cảm nhận được tình cảm, nỗi lòng của người con. Đây là cách thể hiện tình yêu thương, sự đồng cảm và nỗi xót xa trước sự già nua của mẹ.

### Câu 5: Hai câu thơ "Cau gần với giời/Mẹ thì gần đất" gợi cho em cảm xúc, suy nghĩ gì?
Hai câu thơ này gợi cho em cảm giác về sự đối lập giữa sự sống và sự tắt lửa của con người. Cây cau vươn cao, tượng trưng cho sức sống, sự phát triển; trong khi đó, hình ảnh người mẹ gần đất, cho thấy sự suy yếu, phai nhạt của tuổi tác. Điều này khơi dậy nỗi xót xa, tiếc nuối và yêu thương vững bền của người con dành cho mẹ.

### Câu 6: Trong 14 câu thơ đầu, nét tương đồng duy nhất giữa mẹ và cau thể hiện qua câu thơ nào? Chỉ ra cái hay của của hai câu thơ đó.
- Nét tương đồng: "Cau thì vẫn thẳng / Mẹ - đầu bạc trắng".
- Cái hay: Câu thơ tạo ra sự đối lập, thể hiện rõ mối quan hệ giữa cảnh vật và con người. Cây cau vẫn vươn thẳng là hình ảnh của sức sống, còn mẹ thì bạc đầu, thể hiện sự lo âu và thời gian trôi đi. Tương phản này làm nổi bật tình yêu thương và nỗi đau trong lòng người con.

### Câu 7: Chỉ ra và phân tích những câu thơ thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ.
- Câu thơ: "Khô gầy như mẹ".
- Phân tích: Câu thơ thể hiện sự cảm thông và đồng cảm của người con dành cho mẹ. Hình ảnh "khô gầy" không chỉ miêu tả sự già nua, mà còn là sự đau xót, thể hiện tình thương xót trước sự mòn mỏi của mẹ. Cách nhân hóa “miếng cau” với “mẹ” cho thấy sự liên hệ mật thiết giữa người mẹ và hình ảnh vật chất, làm cho tình cảm become chân thành và xúc động.

### Câu 8: Em hiểu như thế nào về nội dung hai dòng thơ cuối của bài thơ: "Không một lời đáp/ Mây bay về xa". Em hãy trình bày bằng đoạn văn ngắn (5-7 câu)
Hai dòng thơ cuối thể hiện sự u buồn và mong mỏi một câu trả lời từ vũ trụ. Dù đã ngẩng hỏi "giời" nhưng không có câu đáp nào, tượng trưng cho sự thờ ơ của cuộc sống trước nỗi đau của con người. “Mây bay về xa” biểu trưng cho sự trôi đi của thời gian và những điều không thể giữ lại. Trong khoảnh khắc đó, tác giả muốn gợi lên nỗi trăn trở của người con khi chứng kiến mẹ già đi, không thể níu giữ thời gian. Nó cũng thể hiện sự mơ hồ trong cuộc sống, khi mà có những điều ta muốn hiểu nhưng lại không thể tìm ra lời giải.

### Câu 9: Trong số những hình ảnh được tác giả dùng để khắc họa hình tượng người mẹ, em thích nhất hình ảnh nào? Tại sao?
Em thích nhất hình ảnh "Khô gầy như mẹ". Hình ảnh này vừa thể hiện sự thương xót, vừa mang tính hiện thực sâu sắc về sự già nua. "Khô gầy" khiến người đọc cảm nhận rõ ràng về sự hao mòn của mẹ theo thời gian và làm nổi bật tình cảm của người con. Đó là hình ảnh gần gũi, giàu cảm xúc và có sức mạnh biểu cảm lớn.

### Câu 10: Nêu tác dụng miêu tả, biểu cảm của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong khổ thơ dưới đây:
- **Khổ thơ**: “Một miếng cau khô / Khô gầy như mẹ / Con nâng trên tay / Không cầm được lệ”.
- **Tác dụng**: So sánh "miếng cau khô" với "mẹ" không chỉ miêu tả hình dáng, mà còn thể hiện cảm xúc sâu sắc của người con với mẹ. Từ “khô gầy” gợi lên sự tàn phai theo thời gian, tạo nên sự liên tưởng mạnh mẽ giữa hình ảnh vật chất và người mẹ. Điều này làm tăng thêm sự biểu cảm và sâu sắc cho tình mẫu tử trong thơ, khiến người đọc cảm nhận được nỗi đau và sự trân trọng của người con đối với mẹ.

Hy vọng những phân tích này giúp bạn hiểu sâu hơn về bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai!