Đoạn thơ "Đất Nước" của Nguyễn Khoa Điềm mang đến cho chúng ta cảm nhận sâu sắc về nguồn gốc và bản sắc của dân tộc Việt Nam. Mở đầu bài thơ, tác giả thể hiện quan niệm rằng Đất Nước đã hiện hữu từ rất lâu trước khi con người lớn lên, gắn liền với những câu chuyện cổ tích mẹ thường kể. Điều này không chỉ nhấn mạnh sự truyền thuyết, mà còn thể hiện lòng tự hào về văn hóa và lịch sử dân tộc. Câu thơ "Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn" gợi nhắc đến những tập tục, phong tục ăn sâu trong đời sống hàng ngày của người Việt, từ đó khẳng định giá trị văn hóa truyền thống.

Hình ảnh "ngã ba sông" trong thơ không chỉ là biểu tượng địa lý mà còn là biểu tượng cho ý chí kiên cường của dân tộc, khi "dân mình biết trồng tre mà đánh giặc". Qua đó, tác giả ca ngợi tinh thần bất khuất của nhân dân Việt Nam trong những cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc. Không chỉ dừng lại ở các biểu tượng lớn lao, thơ còn hòa quyện những hình ảnh bình dị, như "Tóc mẹ thì bới sau đầu" hay "Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn", thể hiện tình cảm gia đình, sự gắn bó và tình yêu thương trong cuộc sống hàng ngày.

Đất Nước không chỉ là một khái niệm địa lý, mà còn là tâm hồn, là linh hồn của người Việt, được xây dựng từ những công sức vất vả, từ "hạt gạo phải một nắng hai sương". Qua câu thơ này, tác giả nâng cao giá trị lao động, lòng biết ơn đối với đất đai và những gì mà tổ tiên đã phải đánh đổi cho sự tồn tại và phát triển của dân tộc. Có thể nói, đoạn thơ vừa thể hiện sự tự hào về cội nguồn, vừa nhắc nhở thế hệ trẻ về trách nhiệm gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa, lịch sử của Đất Nước. Chính vì vậy, từ những hình ảnh giản dị đến những khái niệm lớn lao trong bài thơ, Nguyễn Khoa Điềm đã thành công trong việc khắc họa hình ảnh Đất Nước gắn liền với trái tim và tâm hồn mỗi người Việt Nam.