Trong xưa, đàn ông năm thê bảy thiếp là điều phổ biến. Các vị vua chúa thì còn nhiều gấp vạn lần như vậy, vì họ thường tuyển dụng hàng trăm cung nữ vào cung. Đó đều là những thiếu nữ trẻ đẹp với tuổi đời rất trẻ. Một khi bước vào cung, họ coi như chấm dứt mọi liên kết với gia đình, thậm chí là cha mẹ. Cuộc sống trong cung là sự hạn chế, không biết về những điều gì đang diễn ra ở ngoại ô bức tường thành kia. Điều đó làm đau lòng nhiều nhà văn, nhà thơ, trong đó có Nguyễn Gia Thiều. Tác phẩm Cung oán ngâm khúc được đánh giá cao về việc tố cáo sâu sắc về số phận của những cung nữ thuộc triều đình ngày xưa.

Người cung nữ trong Cung oán ngâm khúc ban đầu được vua yêu mến, nhưng không kéo dài được. Tuổi thanh xuân chôn vùi trong cung cấm. Cùng với đó là nỗi cô đơn và hờn tựa mỗi ngày lớn lên. Nàng bị cuốn hút bởi cuộc sống đau đớn, khiến nàng mệt mỏi. Nàng oán trách vua chúa phụ bạc và đồng cảm với số phận của mình. Đoạn trích Nỗi sầu oán của người cung nữ thể hiện rõ nhất tâm trạng của nàng. Bị ruồng bỏ, sống cô đơn, nàng đau lòng và oán trách. Hình ảnh cô đơn của người cung nữ được mô tả qua những câu thơ mở đầu:

Trong cung quế ảm thầm chiếc bóng

Đêm năm canh trông ngóng lần lần

Ở giữa chốn xa hoa, nơi mà mọi người nên vui vẻ và hạnh phúc, người cung nữ lại sống trong bóng tối và u tối. Nàng như một bóng vật vờ, chẳng ai để ý. Lời tâm sự diễn ra trong đêm tối nhấn mạnh thêm bóng dáng bé nhỏ và sự cô đơn của người cung nữ. Đêm là lúc cung nữ ngóng trông vua chúa, nhưng với nàng, mọi nỗ lực đều vô ích. Nàng hiểu rõ cuộc sống của mình và biết ai là người làm nên nỗi bất hạnh này. Cuộc sống của nàng chẳng khác gì sống trong những bức tường thành, sống trong cảnh chăn gối lẻ loi. Hình ảnh nhà vua hiện lên qua lời oán trách của người cung nữ như một kẻ bạc tình:

Khoảnh làm chi bấy chúa xuân

Chơi hoa cho rữa nhụy dần lại thôi

Cách dùng từ của tác giả rất sâu sắc. Nhà vua không chỉ chơi khăm, mà còn chơi xấu. Lại làm hại chính cung nữ từng ở gần mình. Người phụ nữ mỏng manh, yếu đuối bỗng nhiên trở nên bất hạnh. Nàng giống như một món đồ chơi hỏng, bị vứt bỏ và quên lãng. Để làm nổi bật nỗi cô đơn của người cung nữ, tác giả mô tả thêm khung cảnh tráng lệ của cung cấm:

Lầu đãi nguyệt đứng ngồi dạ vũ

Gác tựa lương thức ngủ thu phong

Phòng tiêu lạnh ngắt như đồng

Gương loan bẻ nửa dải đổng xẻ đôi

Mặc dù sống trong điều kiện thoải mái, nhưng với nàng, những điều đó không có ý nghĩa. Nàng chỉ cảm thấy đau lòng hơn. Thất vọng về cuộc sống, nàng chỉ có thể thở than và oán trách. Nàng oán trách một cách gay gắt:

Chiều ủ dột giấc mai khuya sớm

Vẻ bâng khuâng hồn bướm vẩn vơ

Thâm khuê vắng ngắt nhu tờ

Của châu gió lọt rèm ngà sương gieo

Ngấn phượng liễn chòm rêu lỗ chỗ

Dấu dương xa đám cỏ quanh co

Lầu Tẩn chiều nhạt vẻ thu

Gối oan tuyết đóng chăn cù giá đúng

Qua các câu thơ, người đọc cảm nhận được sự mong đợi héo mòn của người cung nữ. Nàng sống mỗi ngày trong sự u uất và bức bối, khiến nàng ngày càng yếu đuối hơn. Nàng không chỉ buồn bã mà còn đầy oán hận:

Buồn mọi nỗi lòng đà khắc khoải

Ngán trâm chiều, bước lại ngẩn ngơ

Hoa này bướm nỡ thờ ơ

Để gầy bông thắm, đổ xơ nhụy vàng

Trong cung cấm, mọi người giết nhau bằng nỗi u sầu. Người cung nữ nổi giận:

Giết nhau chẳng cái lưu cầu

Giết nhau bằng cái u sầu độc chưa

Trong đoạn thơ, sự căm phẫn nổi lên, đồng thời, người đọc cũng thấy sự tàn nhẫn của chế độ đa thê. Quyền tự do của biết bao cô gái đã bị cuỗm đi bởi những vị vua chúa. Hạnh phúc mà họ có thể đạt được cũng ngắn ngủi và họ phải sống trong căm hận suốt cuộc đời. Họ sống trong cung cấm, nhưng không có niềm vui. Tâm hồn của họ bị hủy hoại mỗi ngày. Họ không chết, nhưng cũng không thể sống. Như người cung nữ trong đoạn thơ, nàng cũng muốn thoát khỏi cuộc sống đọa đày. Tuổi xuân mỗi ngày trôi qua trong tuyệt vọng, và trong hoàn cảnh này, oán trách là điều không tránh khỏi. Tác giả Nguyễn Gia Thiều không chỉ đồng cảm với số phận của người cung nữ, mà còn thể hiện sự tố cáo về tội ác của vua chúa thời xưa. Thông qua đoạn trích này, người đọc nhìn thấy sự nhân đạo của ông, đòi hỏi quyền sống và hạnh phúc cho phụ nữ.