Cụm từ "ta với ta" xuất hiện trong cả hai bài thơ "Qua Đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan và "Bạn đến chơi nhà" của Nguyễn Khuyến, tuy cùng một cấu trúc ngôn từ nhưng mang ý nghĩa khác nhau tùy theo hoàn cảnh và cảm xúc của tác giả.

Trong "Qua Đèo Ngang", câu thơ "Ta với ta" ở cuối bài gợi lên một nỗi cô đơn, lạc lõng giữa cảnh vật hùng vĩ nhưng vắng lặng nơi đèo Ngang. Ở đây, "ta với ta" thể hiện sự cô độc của chính tác giả đối diện với bản thân mình. Nỗi buồn đó không chỉ là nỗi cô đơn trong không gian đèo vắng, mà còn là sự cô đơn sâu thẳm trong tâm hồn, nỗi nhớ quê hương, niềm trăn trở về sự suy vi của đất nước và thời cuộc. Cụm từ này nhấn mạnh trạng thái "một mình", không có ai bên cạnh, tác giả đối diện với chính mình và nỗi niềm riêng tư. Nỗi buồn trong câu thơ càng trở nên sâu sắc hơn khi không thể chia sẻ cùng ai, chỉ có "ta" mới hiểu được "ta".

Ngược lại, trong "Bạn đến chơi nhà" của Nguyễn Khuyến, cụm từ "ta với ta" xuất hiện trong một hoàn cảnh hoàn toàn khác. Ở đây, nó thể hiện sự gắn bó, thân thiết, hòa hợp giữa hai người bạn. Mặc dù không có đồ ăn, thức uống để đãi bạn, nhưng sự chân tình, sự đồng điệu về tâm hồn đã đủ để "ta với ta" trở nên gần gũi, chia sẻ. Cụm từ này ở đây không còn mang ý nghĩa cô độc mà lại biểu hiện sự tự nhiên, thoải mái, vui vẻ khi có bạn hiền đến chơi, không cần phải có lễ nghi hay hình thức cầu kỳ. "Ta với ta" trong trường hợp này là "ta" với người bạn tri kỷ, sự hòa hợp giữa những con người có mối quan hệ sâu sắc.

Như vậy, sự khác biệt giữa hai cụm từ "ta với ta" nằm ở bối cảnh và cảm xúc mà mỗi nhà thơ thể hiện. Trong "Qua Đèo Ngang", "ta với ta" là nỗi cô đơn, lạc lõng của con người giữa cảnh thiên nhiên hùng vĩ nhưng trống vắng. Còn trong "Bạn đến chơi nhà", "ta với ta" là biểu hiện của tình bạn thân thiết, nơi mà không cần vật chất, chỉ cần sự hiện diện và chân tình đã là đủ.