Nam Cao, một trong những nhà văn nổi bật của văn học hiện thực phê phán Việt Nam đầu thế kỷ 20, đã phản ánh sâu sắc số phận của người nông dân trong hai tác phẩm tiêu biểu "Lão Hạc" và "Một Bữa No". Dưới đây là sự so sánh hai tác phẩm này để làm nổi bật số phận bi thảm của người nông dân trước Cách mạng Tháng Tám.

### Nội dung và nhân vật

1. **Lão Hạc**:
- Nhân vật chính là Lão Hạc, một người nông dân đã qua đời, sống trong cảnh nghèo khổ và cô đơn. Ông rất yêu thương con trai, nhưng khi con trai đi làm xa và không có tiền gửi về, ông đã phải đối mặt với cuộc sống khốn khó.
- Lão Hạc có một chú chó tên là Vàng, đại diện cho tình yêu thương và sự cô đơn của ông. Cuối cùng, vì cùng quẫn, ông đã quyết định nhẫn tâm bán Vàng – biểu tượng của tình cảm, để có tiền mua thuốc.
- Cuộc sống của lão Hạc thể hiện sự đau đớn, bất lực trước cảnh đời nghèo khổ và những lựa chọn éo le.

2. **Một Bữa No**:
- Tác phẩm này xoay quanh nhân vật anh nông dân tên là Lê, người đang cố gắng ăn một bữa no sau bao ngày thiếu thốn. Tình huống chính của truyện diễn ra trong những lo toan về cái ăn, cái mặc của con người.
- Lê và vợ đã nỗ lực để tìm kiếm thức ăn, nhưng những gì họ có được vẫn không đủ để thỏa mãn cơn đói. Cuối cùng, sau một ngày dài làm việc, họ cũng cố gắng nấu một bữa ăn, nhưng niềm vui đó nhanh chóng bị gián đoạn bởi nỗi lo lắng về ngày mai.
- Qua tác phẩm, ta thấy rõ ràng nỗi khổ của người nông dân, cái nghèo không chỉ tác động đến đời sống vật chất mà còn ảnh hưởng đến tâm hồn và nhân cách con người.

### Số phận và bi kịch

- **Chủ đề chính**: Cả hai tác phẩm đều phản ánh rõ sự nghèo khổ, túng quẫn của người nông dân trong xã hội phong kiến và thực dân thuộc địa. Họ không chỉ vật lộn với cái đói, cái rét mà còn bị đè nén bởi số phận, không có quyền làm chủ cuộc đời mình.
- **Tình cảnh bi thảm**: Trong "Lão Hạc", bi kịch nằm ở chỗ lão Hạc mất đi cả tình yêu thương và hy vọng trong cuộc sống. Còn trong "Một Bữa No", sự đau khổ không chỉ dừng lại ở cái đói mà còn kéo theo những lo âu về tương lai, cho thấy người nông dân luôn sống trong cảnh bất ổn.
- **Tâm lý nhân vật**: Sự khắc khổ và cam chịu trong số phận là điểm chung nổi bật. Lão Hạc thể hiện sự nhẫn nhịn, tình yêu thương và sự nghiệt ngã của đời sống, trong khi Lê là hình ảnh của người nông dân đang vật lộn từng ngày để tìm kiếm no đủ.

### Kết luận

Cả "Lão Hạc" và "Một Bữa No" của Nam Cao đều là những tác phẩm đặc sắc phản ánh số phận bi thảm của người nông dân trước Cách mạng Tháng Tám. Qua những số phận éo le, bi kịch và tâm tư nhân vật, Nam Cao đã khắc họa một bức tranh chân thực về cuộc sống khổ cực, không có lối thoát cho người nông dân trong bối cảnh xã hội đương thời. Những điều này không chỉ thể hiện sự bất công của xã hội mà còn là tiếng nói đầy cảm xúc gióng lên trong văn học, thúc đẩy tinh thần cách mạng của nhân dân trong cuộc đấu tranh giành lại quyền sống và tự do.