Tỉ lệ bản đồ là một thông số quan trọng trong bản đồ học, giúp xác định mối quan hệ giữa khoảng cách trên bản đồ và khoảng cách thực tế trên mặt đất. Tỉ lệ bản đồ được thể hiện dưới hai dạng chính: tỉ lệ số (tức là tỉ lệ phân số) và tỉ lệ đồ họa.

1. **Tỉ lệ số**:
- Tỉ lệ được thể hiện dưới dạng một phân số, ví dụ: 1:50.000. Điều này có nghĩa là 1 đơn vị đo lường trên bản đồ tương ứng với 50.000 đơn vị đo lường trên thực tế.
- Để tính khoảng cách thực tế từ khoảng cách trên bản đồ, bạn có thể sử dụng công thức:
\[
D_{th} = D_{bm} \times T
\]
Trong đó:
- \( D_{th} \) là khoảng cách thực tế,
- \( D_{bm} \) là khoảng cách trên bản đồ,
- \( T \) là tỉ lệ bản đồ (trong ví dụ trên, \( T = 50.000 \)).

2. **Tỉ lệ đồ họa**:
- Tỉ lệ đồ họa là hình ảnh thể hiện tỉ lệ giữa khoảng cách trên bản đồ với khoảng cách thực tế, thường được thể hiện bằng thước kẻ hoặc đường thẳng được chia thành các đoạn.
- Để sử dụng tỉ lệ đồ họa, bạn chỉ cần đo khoảng cách trên bản đồ và so sánh với đoạn tương ứng trên thước kẻ để xác định khoảng cách thực tế.

**Ví dụ minh họa**:
- Giả sử một bản đồ có tỉ lệ 1:100.000 và bạn đo được khoảng cách giữa hai điểm trên bản đồ là 3 cm.
- Khoảng cách thực tế sẽ được tính như sau:
\[
D_{th} = 3 \, cm \times 100.000 = 300.000 \, cm = 3 \, km
\]

Lưu ý rằng, việc hiểu rõ và sử dụng chính xác tỉ lệ bản đồ là rất quan trọng trong nhiều lĩnh vực như khảo sát, quy hoạch, và du lịch để đảm bảo tính chính xác trong việc xác định vị trí và khoảng cách.