Câu 1 (0,5 điểm): Xác định thể thơ của văn bản?

• Bài thơ Tức cảnh Pác Bó của Hồ Chí Minh được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt (thơ Đường luật, 4 câu, mỗi câu 7 chữ).

Câu 2 (1 điểm): Ghi lại những từ ngữ khắc họa cuộc sống và công việc của Bác khi sống và làm việc tại rừng Pác Bó? Qua những từ ngữ đó Bác Hồ hiện lên như thế nào?

• Những từ ngữ khắc họa cuộc sống và công việc của Bác bao gồm: “sáng ra bờ suối”, “tối vào hang”, “cháo bẹ, rau măng”, “bàn đá chông chênh”, “dịch sử Đảng”.
• Qua những từ ngữ đó, Bác Hồ hiện lên như một con người giản dị, lạc quan, gần gũi với thiên nhiên và tận tụy với công việc cách mạng, không ngại khó khăn gian khổ trong cuộc sống.

Câu 3 (0,5 điểm): Em hiểu như thế nào nghĩa của từ “chông chênh”?

• Từ "chông chênh" có nghĩa là không vững chắc, nghiêng ngả, dễ bị mất thăng bằng. Trong bài thơ, "bàn đá chông chênh" gợi lên hình ảnh bàn làm việc của Bác Hồ ở nơi rừng núi gồ ghề, khó khăn nhưng Bác vẫn làm việc một cách miệt mài.

Câu 4 (1 điểm): Việc tác giả sử dụng cụm từ “vẫn sẵn sàng” và “thật là sang” có ý nghĩa như thế nào?

• Cụm từ “vẫn sẵn sàng” thể hiện sự chuẩn bị chu đáo, sẵn sàng đối mặt với khó khăn của Bác Hồ, dù điều kiện vật chất thiếu thốn. Cụm từ “thật là sang” thể hiện tinh thần lạc quan của Bác khi cho rằng cuộc sống cách mạng giản dị, đạm bạc nhưng vẫn đầy ý nghĩa và cao quý. Cách nói này cũng thể hiện thái độ coi trọng tinh thần hơn vật chất.

Câu 5 (1 điểm): Qua bài thơ, Bác Hồ gửi gắm thông điệp bài học gì cho thế hệ trẻ và mỗi người trong cuộc sống hiện nay?

• Qua bài thơ, Bác Hồ gửi gắm thông điệp về tinh thần lạc quan, yêu đời, biết chấp nhận và vượt qua khó khăn trong mọi hoàn cảnh. Đồng thời, Bác cũng khẳng định giá trị cao quý của cuộc sống cống hiến vì sự nghiệp chung và nhắc nhở thế hệ trẻ hôm nay cần sống giản dị, yêu lao động, có ý chí, kiên trì vượt khó để đạt được những mục tiêu lớn lao.

Câu 1 (2 điểm): Viết đoạn văn khoảng 7 đến 10 câu nêu suy nghĩ của em về ý nghĩa của tinh thần lạc quan.

Đoạn văn mẫu:

Tinh thần lạc quan là một trong những phẩm chất quan trọng giúp con người vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Người có tinh thần lạc quan luôn nhìn thấy mặt tích cực trong mọi tình huống, biết giữ vững niềm tin và hy vọng vào tương lai, dù hoàn cảnh có gian khó đến đâu. Tinh thần lạc quan giúp chúng ta có động lực và nghị lực để tiến lên, không ngừng phấn đấu và hoàn thiện bản thân. Không chỉ vậy, lạc quan còn mang lại nguồn năng lượng tích cực, tạo niềm vui và lan tỏa sự phấn khởi cho những người xung quanh. Trong thời đại hiện nay, khi con người phải đối mặt với nhiều áp lực từ cuộc sống, tinh thần lạc quan chính là sức mạnh tinh thần giúp chúng ta duy trì sức khỏe, cả về thể chất lẫn tinh thần. Vì vậy, mỗi người cần rèn luyện cho mình tinh thần lạc quan để sống vui vẻ, hạnh phúc và thành công hơn.

Câu 2 (4 điểm): Viết bài văn ngắn phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật bài thơ Tức cảnh Pác Bó.

Bài văn mẫu:

Bài thơ Tức cảnh Pác Bó của Hồ Chí Minh được sáng tác trong thời gian Bác hoạt động cách mạng tại hang Pác Bó, Cao Bằng. Với thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, bài thơ đã tái hiện chân thực cuộc sống gian khó mà đầy ý nghĩa của Bác tại nơi núi rừng. Cách chọn lọc từ ngữ tinh tế của Bác đã khắc họa rõ nét hoàn cảnh sống đơn sơ, khắc khổ của người chiến sĩ cách mạng: “sáng ra bờ suối, tối vào hang”, “cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng”. Tuy cuộc sống thiếu thốn, ăn uống đạm bạc, Bác vẫn giữ tinh thần lạc quan và luôn sẵn sàng cho công việc lớn. Câu thơ “bàn đá chông chênh dịch sử Đảng” gợi lên hình ảnh Bác làm việc không ngừng nghỉ, dùng bàn đá gồ ghề nơi rừng núi để dịch sử Đảng, chuẩn bị cho con đường cách mạng của đất nước. Đặc biệt, câu thơ cuối “Cuộc đời cách mạng thật là sang” thể hiện rõ tinh thần lạc quan của Bác. Dù thiếu thốn vật chất, Bác vẫn cảm thấy cuộc sống của mình thật “sang”, vì Bác được cống hiến hết mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Về mặt nghệ thuật, bài thơ sử dụng ngôn từ giản dị, tự nhiên, gần gũi nhưng lại chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc. Các hình ảnh “cháo bẹ, rau măng”, “bàn đá chông chênh” tạo nên không gian đơn sơ, giản dị nhưng đầy chất thơ. Giọng thơ nhẹ nhàng, lạc quan thể hiện tâm hồn thanh cao, không màng danh lợi của một người chiến sĩ cách mạng. Bài thơ Tức cảnh Pác Bó không chỉ là bức chân dung tự họa của Bác Hồ mà còn là một thông điệp sâu sắc về tinh thần vượt khó, lòng yêu đời và ý chí kiên cường của Bác trong những năm tháng gian khó. Qua đó, bài thơ đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho thế hệ sau về tình yêu quê hương, đất nước và lòng kiên định trong mọi hoàn cảnh.