Trong phần đầu của đoạn trích, nhân vật hồi tưởng lại những kỷ niệm đẹp trong quá khứ khi tình yêu của nàng còn tươi sáng và tràn đầy hy vọng. Các hình ảnh như "lối vườn hoa năm ngoái," "đóa hồng đào hái buổi còn xanh," hay "gác phượng, lầu oanh" đều gợi lên một không gian đẹp đẽ, lãng mạn của tình yêu thuở ban đầu. Những hình ảnh này thể hiện sự tươi trẻ, trong sáng và đầy hứa hẹn của tình yêu.

• "Đóa hồng đào hái buổi còn xanh" là hình ảnh của một tình yêu nở rộ, đầy sức sống, đang ở độ tươi đẹp, chưa bị vướng phải những vết bẩn của cuộc đời.
• "Gối du tiên, rành rành song song" ám chỉ một sự gắn bó, hài hòa trong tình cảm, hai người yêu nhau không thể tách rời.

Tuy nhiên, sang phần sau, nhân vật trong đoạn trích bắt đầu nhận thức rõ sự thay đổi trong tình cảm và cuộc đời mình. Nàng cảm thấy bị "rẻ rúng," bị bỏ rơi, giống như "cỏ úng tơ mành" – những hình ảnh này gợi sự tàn tạ, héo úa, thể hiện sự khốn khổ, cô đơn và mất mát. "Cỏ úng tơ mành" cũng có thể ám chỉ sự héo mòn, tàn lụi của thanh xuân và sức sống.

• "Bây giờ đã ra lòng rẻ rúng" là sự phản ánh rõ ràng sự thay đổi trong tình cảm của người yêu đối với nhân vật. Nàng cảm thấy mình bị ruồng bỏ, và trong lòng tràn đầy sự tủi hờn.
• "Để thân này cỏ úng tơ mành" là hình ảnh ẩn dụ thể hiện tình trạng suy tàn, không còn hy vọng, sự cô đơn và khổ đau khi bị bỏ rơi.

Nhân vật bắt đầu bộc lộ nỗi oán trách đối với số phận, sự bạc bẽo của tình yêu. "Đông Quân sao khéo bất tình" và "Hóa công sao khéo trêu ngươi" là những câu thể hiện sự phẫn uất của Kiều với số phận nghiệt ngã. Nàng cảm thấy mình là nạn nhân của một trò chơi ác nghiệt mà "Hóa công" (thần tạo hóa) và "Đông Quân" (thần mùa xuân) đã an bài.

• "Đông Quân sao khéo bất tình" là lời trách móc thần Đông Quân, vốn là người chịu trách nhiệm về mùa xuân, nhưng lại "bất tình," khiến cho Kiều phải trải qua những đau đớn trong tình yêu và cuộc sống.
• "Hóa công sao khéo trêu ngươi" là sự oán trách đối với số phận, cho rằng số phận đã quá tàn nhẫn khi tạo ra những nghịch cảnh khổ đau cho Kiều, như một trò đùa vô cảm của tạo hóa.

Nhân vật  tiếp tục miêu tả sự tàn úa của bản thân qua hình ảnh "cành hoa tàn nguyệt" và "nước chảy hoa trôi." Những hình ảnh này gợi sự kết thúc, sự tàn tạ của vẻ đẹp và tình yêu mà nàng từng sở hữu. "Cành hoa tàn" biểu trưng cho sự héo úa của tuổi xuân, của sắc đẹp và tình yêu.

• "Cành hoa tàn nguyệt" – Cành hoa tàn là biểu tượng cho sự kết thúc, sự thoái trào của tình yêu, sự xế chiều của tuổi thanh xuân.
• "Nước chảy hoa trôi" – Là hình ảnh của sự trôi dạt, vô định, như đời sống của nhân vật bây giờ đang phải đối mặt với những thay đổi tàn khốc, bị cuốn trôi không thể kiểm soát.

Nhân vật kết thúc đoạn trích bằng những câu thơ thể hiện sự cô đơn, tuyệt vọng, khi nàng cảm nhận mình như một "bóng đèn tà nguyệt," không còn sự tươi sáng, không còn niềm vui. "Bóng đèn tà nguyệt tẻ mùi ký sinh" là hình ảnh ẩn dụ thể hiện sự tẻ nhạt, u ám và cuộc sống không có ánh sáng của hy vọng.

• "Bóng đèn tà nguyệt tẻ mùi ký sinh" là hình ảnh đầy bi kịch, thể hiện một cuộc sống cô đơn, không có tương lai, sự mòn mỏi, tàn lụi của Kiều.

Đoạn trích này không chỉ thể hiện nỗi đau và sự phẫn uất của nhân vật mà còn phản ánh sự bất công của xã hội phong kiến đối với người phụ nữ. Nàng  trở thành nạn nhân của những quyết định mang tính xã hội và cuộc sống đầy bi kịch của nàng. Cũng qua đó, tác giả đã lên án sự bất công, sự vô nhân đạo trong xã hội, đồng thời bày tỏ lòng thương cảm sâu sắc đối với nhân vật.

Đoạn trích còn thể hiện tư tưởng nhân đạo của tác giả, khi tác giả luôn đứng về phía những con người bất hạnh, đau khổ để bảo vệ quyền sống và quyền hạnh phúc của họ.