Nhận xét về nghệ thuật tả cảnh trong Truyện Kiều, giáo sư Lê Trí Viễn viết

Giáo sư Lê Trí Viễn đã có những ghi nhận sâu sắc về nghệ thuật tả cảnh trong "Truyện Kiều" của Nguyễn Du, đặc biệt nhấn mạnh đến việc tác giả không chỉ đơn thuần tả cảnh mà còn khéo léo lồng ghép tâm trạng nhân vật vào trong bối cảnh thiên nhiên. Điều này làm nổi bật tâm trạng của nhân vật một cách tinh tế, đầy cảm xúc.

Một trong những đoạn thơ tiêu biểu minh chứng cho nhận xét này là cảnh cảnh mùa xuân trong "Truyện Kiều". Đây là một trong những đoạn rất nổi tiếng, khi Nguyễn Du tả cảnh sắc thiên nhiên để phản ánh tâm trạng của Thúy Kiều:

“Chim qua, lọt lại, chim kêu,
Thuyền về, bến cũ, biết mê, biết say.”

Trong câu thơ này, âm thanh của chim chóc, thuyền về bến cũ gợi lên sự hoài niệm và nỗi cô đơn của Kiều. Sự tương tác giữa cảnh vật và tâm trạng cho thấy nỗi buồn của nhân vật không phải chỉ là cảm xúc riêng tư mà được gắn liền với thiên nhiên, tạo ra một bức tranh sống động và đầy tính biểu cảm.

Ngoài ra, trong đoạn tả cảnh chiều tà, điều này cũng được thể hiện rõ nét hơn:

“Rừng hoang, nước chảy, trời mù,
Nỗi buồn, nỗi nhớ, vẫy đò, thất thố.”

Cảm xúc buồn bã, hoang vắng của Kiều được kết hợp với hình ảnh thiên nhiên - ánh sáng mờ ảo, rừng rậm hoang vu, nước chảy - tạo ra không gian u tịch, biểu hiện rõ nét cảm giác cô đơn và khắc khoải của nhân vật.

Bằng cách làm sống động cảnh sắc thiên nhiên và kết nối nó với nội tâm nhân vật, Nguyễn Du đã thổi hồn vào từng cảnh, từng bức tranh thiên nhiên trong "Truyện Kiều". Những cảnh vật không chỉ đơn thuần là nền cho hành động mà còn trở thành một phần của câu chuyện, góp phần diễn tả tâm trạng nhân vật, làm cho tác phẩm thêm sâu sắc và giàu giá trị nghệ thuật.

Từ những minh chứng trên, ta có thể khẳng định rằng việc tả cảnh trong "Truyện Kiều" không chỉ là một nghệ thuật đơn thuần mà còn là cách Nguyễn Du thể hiện tài năng và cảm nhận tinh tế của mình về thế giới xung quanh, từ đó làm nổi bật những trạng thái tình cảm phức tạp của con người. Các cảnh vật trở thành cầu nối giữa tâm tư con người và không gian, giúp độc giả dễ dàng cảm nhận được mọi sắc thái tình cảm trong tác phẩm.