Cả hai đoạn trích đều phản ánh những cảnh đời nghèo khổ, đầy khó khăn và sự khắc nghiệt của xã hội đối với những con người lao động nghèo. Tuy nhiên, mỗi đoạn trích lại mang đến một thông điệp và cảm xúc khác nhau, phản ánh sự bất hạnh và những mâu thuẫn trong cuộc sống.
Đoạn trích thứ nhất: Anh cu ly xe (Thanh Tịnh)
Đoạn trích này kể về cảnh ông già mù và đứa cháu đi cùng nhau, đối mặt với sự nghèo khổ và cuộc sống đầy thử thách. Hai ông cháu phải đối diện với những khó khăn vật chất, nhưng họ vẫn bám víu vào nhau, với sự gắn bó và tình thương sâu sắc. Tình huống khi đứa cháu lúng túng vì không có tiền trả cho chuyến xe, khiến ông già mù nhận ra rằng mình đang sống trong sự khắc nghiệt của xã hội, nhưng ông vẫn tiếp tục hy vọng, dù biết rằng sự hy vọng đó chỉ làm tăng thêm nỗi khổ. Cảnh cuối cùng, khi ông và cháu khóc cùng nhau, thể hiện một cảm xúc đau đớn và bi thương về cuộc sống nghèo khổ không lối thoát.
Thông điệp: Đoạn trích phản ánh sự bất công trong xã hội, những hy vọng vô nghĩa của người nghèo và sự hy sinh của những người thân trong gia đình. Tình thương giữa ông và cháu là sự khẳng định giá trị của tình người trong những hoàn cảnh khó khăn.
Đoạn trích thứ hai: Người ngựa, ngựa người (Nguyễn Công Hoan)
Đoạn trích này mô tả cảnh một người xe ôm nghèo đang phải đối diện với một khách hàng không trả tiền sau một chuyến đi dài. Người lái xe ôm mong muốn được trả tiền để có thể về nhà lo cho gia đình, nhưng người khách lại không có tiền và tìm cách lẩn tránh. Đây là một cảnh tượng điển hình của sự bế tắc trong cuộc sống của những người lao động nghèo, khi họ phải vật lộn với những khó khăn trong việc mưu sinh.
Thông điệp: Đoạn trích thể hiện sự bất công xã hội qua những mối quan hệ trao đổi vật chất không công bằng, khi người lao động nghèo bị lợi dụng và không được trả công xứng đáng. Sự lừa dối và thiếu trách nhiệm của người khách cho thấy sự vô cảm của xã hội đối với những người nghèo khổ.
So sánh
Chung điểm: Cả hai đoạn trích đều miêu tả những cảnh sống nghèo khổ, nơi mà tình cảm gia đình hay sự lương thiện cũng không thể vượt qua được hoàn cảnh khó khăn. Cả hai đều phản ánh sự vô cảm của xã hội và sự bất công đối với người lao động nghèo.
Khác biệt: Đoạn trích Anh cu ly xe tập trung vào tình cảm gia đình, sự hy sinh và lòng kiên trì trong hoàn cảnh khó khăn, thể hiện sự gắn bó yêu thương giữa ông và cháu. Trong khi đó, Người ngựa, ngựa người lại chú trọng vào sự vô cảm của xã hội đối với những người lao động, qua đó phản ánh sự cô đơn, bế tắc của người lao động trong xã hội hiện thực.
Đánh giá
Cả hai đoạn trích đều là những tác phẩm xuất sắc, thể hiện rõ nét cuộc sống và số phận của những con người lao động nghèo. Tuy nhiên, Anh cu ly xe có phần sâu sắc và cảm động hơn, khi mang đến cho người đọc một cái nhìn về tình cảm gia đình trong bối cảnh nghèo khổ, trong khi Người ngựa, ngựa người lại mang đến một cái nhìn xã hội phê phán, thể hiện sự thiếu công bằng và lòng vô cảm