• Di chuyển của mảng kiến tạo: Khi các mảng kiến tạo (mảng lục địa, mảng đại dương) va chạm, tách rời hoặc trượt ngang nhau, tạo ra các hiện tượng như động đất, núi lửa, tạo núi.
• Hoạt động của magma: Sự chuyển động và nổ của magma từ dưới lòng đất lên bề mặt tạo ra núi lửa.

• Nước mưa, gió, nhiệt độ: Các yếu tố này làm phong hóa, xói mòn, tạo nên các hiện tượng như bồi đắp đất, hình thành các loại địa hình như cồn cát, bãi bồi, thung lũng.
• Sinh vật: Sự phát triển của cây cối và động vật cũng có thể làm thay đổi địa hình bề mặt.

• Khái niệm: Động đất là hiện tượng mặt đất rung chuyển mạnh mẽ, do sự dịch chuyển của các tảng đá trong lòng đất gây ra.
• Nguyên nhân: Động đất thường xảy ra do sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo, đặc biệt là ở những khu vực có đứt gãy lớn. Các hoạt động này giải phóng năng lượng trong lớp vỏ trái đất.
• Hậu quả:
  • Tàn phá các công trình xây dựng.
  • Gây ra sóng thần (nếu xảy ra dưới biển).
  • Thiệt hại về người và tài sản.
  • Đe dọa tới an ninh và ổn định xã hội.

• Khái niệm: Núi lửa là một dạng địa hình núi cao, nơi magma từ trong lòng đất phun trào lên bề mặt, tạo thành các đám tro và dung nham.
• Nguyên nhân: Núi lửa hình thành do sự tích tụ magma trong lòng đất, khi áp suất quá lớn, magma sẽ trào ra bề mặt.
• Hậu quả:
  • Phun trào dung nham có thể gây hủy hoại môi trường xung quanh.
  • Lở đất, xói mòn và tàn phá hệ sinh thái.
  • Gây thiệt hại về tài sản và sinh mạng.
• Lợi ích:
  • Núi lửa cung cấp đất đai màu mỡ, thích hợp cho nông nghiệp.
  • Tạo ra các nguồn khoáng sản quý giá.
  • Đóng góp vào sự hình thành và phát triển của địa hình.

• Các núi lửa đã ngừng hoạt động ở Việt Nam:
  • Núi lửa ở Việt Nam chủ yếu đã ngừng hoạt động từ lâu, một số núi lửa tiêu biểu đã ngừng hoạt động như: Núi Bà Đen (Tây Ninh), Núi Chư Yang Sin (Tây Nguyên), Núi Hàm Rồng (Thanh Hóa).
• Các trận động đất gần đây ở Việt Nam:
  • Trận động đất mạnh xảy ra ở Sơn La vào năm 2022, hoặc một số trận động đất nhỏ tại Hòa Bình, Quảng Nam.

• Giống nhau:
  • Cả núi và cao nguyên đều có địa hình cao hơn so với khu vực xung quanh.
  • Đều có thể hình thành do các tác động của hoạt động nội sinh như đẩy cao của mảng kiến tạo.
• Khác nhau:
  • Núi là vùng đất cao nhô lên với đỉnh nhọn hoặc dốc, có thể do sự va chạm của mảng kiến tạo hoặc do hoạt động của núi lửa.
  • Cao nguyên là vùng đất bằng phẳng hoặc hơi dốc, có độ cao lớn, thường được hình thành bởi sự nâng cao của lớp vỏ trái đất hoặc do sự xói mòn của các lớp đất đá cứng.

1. Tác nhân sinh ra nội sinh

• Tác nhân nội sinh là những lực từ bên trong Trái Đất, gây nên những biến đổi mạnh mẽ trên bề mặt Trái Đất.
• Nguyên nhân chính của các tác nhân nội sinh là do nhiệt năng bên trong Trái Đất, áp suất lớn và các quá trình vận động vật chất trong lòng Trái Đất.
• Các biểu hiện của tác nhân nội sinh bao gồm: động đất, núi lửa, các hoạt động kiến tạo sơn, địa hình karst,...

• Tác nhân ngoại sinh là những lực từ bên ngoài Trái Đất, chủ yếu là các tác động của khí hậu, nước, sinh vật và con người.
• Nguyên nhân chính của các tác nhân ngoại sinh là do năng lượng Mặt Trời và các quá trình vật lý, hóa học xảy ra trên bề mặt Trái Đất.
• Các biểu hiện của tác nhân ngoại sinh bao gồm: phong hóa, xói mòn, bồi tụ, vận chuyển vật liệu,...

• Khái niệm: Động đất là hiện tượng rung chuyển của vỏ Trái Đất, gây ra bởi sự giải phóng năng lượng đột ngột từ bên trong Trái Đất.
• Nguyên nhân:
  • Động đất kiến tạo: Do sự dịch chuyển đột ngột của các mảng kiến tạo.
  • Động đất núi lửa: Do quá trình phun trào của núi lửa.
  • Động đất sụt lún: Do sự sụp đổ của các hang động hoặc các cấu trúc địa chất.
• Hậu quả:
  • Thiệt hại về người: Gây ra nhiều thương vong.
  • Thiệt hại về tài sản: Phá hủy nhà cửa, công trình, cơ sở hạ tầng.
  • Gây ra các hiện tượng thứ sinh: Sóng thần, lở đất, sạt lở.

• Khái niệm: Núi lửa là một vết nứt trong vỏ Trái Đất, nơi mà mắc-ma từ bên trong Trái Đất trào ra ngoài bề mặt.
• Nguyên nhân: Do áp suất của khí gas trong mắc-ma tăng cao và làm cho mắc-ma phun trào.
• Hậu quả:
  • Tiêu cực: Gây ra nhiều thiệt hại về người và tài sản, ô nhiễm môi trường.
  • Tích cực: Tạo ra đất đai màu mỡ, cung cấp các khoáng sản quý hiếm.
• Lợi ích:
  • Tạo thành các cảnh quan đẹp: Nhiều ngọn núi lửa đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn.
  • Cung cấp nguồn năng lượng địa nhiệt: Năng lượng địa nhiệt có thể được khai thác để sản xuất điện.

• Các núi lửa đã ngừng hoạt động ở Việt Nam:
  • Núi lửa Hàm Rồng (Gia Lai)
  • Núi lửa Chư Đăng Ya (Gia Lai)
  • Núi lửa Chư Blưk (Đắk Nông)
  • Núi lửa Lý Sơn (Quảng Ngãi)
  • Núi lửa Bà Đen (Tây Ninh)
• Các trận động đất gần đây:
  • Động đất ở Đắk Lắk năm 2021
  • Động đất ở Nghệ An năm 2018
  • ... (Bạn có thể tìm kiếm thông tin chi tiết hơn trên các nguồn tin tức)

• Đều là dạng địa hình nổi lên so với vùng xung quanh.
• Đều có độ cao so với mực nước biển.
• Đều có thể hình thành do các hoạt động địa chất.