Đọc đoạn trích:
ĐẤT MỎ
- Nguyễn Khải -
(Lược phần đầu: Gia đình nhỏ ở lối vào mỏ Mông Dương có ba người. Ông bố là thợ hầm lò, đã nghỉ hưu, bị
bệnh suyễn, nói nặng đi lại khó khăn. Bà mẹ làm nghề bán bánh cuốn, anh con trai tên Tùng 26, 27 tuổi, đẹp trai, khỏe
mạnh, làm nghề hầm lò, chưa có vợ. Một chiều cuối thu, người anh con bác dẫn một cô gái đến xin mẹ Tùng cho ở nhờ.
Cô gái tên Lượm xinh đẹp, dịu dàng. Cô đem đến niềm vui cho gia đình. Cô đi chợ, nấu cơm, chăm sóc Tùng thay bà
mẹ. Cô nấu bữa đêm, chờ Tùng về ăn, chăm chú nghe anh kể chuyện, mỉm cười. Nhưng, hình như cô cũng không quan
tâm nhiều tới những vất vả của người thợ mỏ.)
-
Tùng kể xong rồi cười. Cô bạn gái của anh không cười chỉ hỏi:
- Các anh ở mỏ hay đánh bạc lắm à?
- Không đánh bài thì còn biết chơi gì?
- Các anh cũng hay ăn cắp than của nhà nước à?
Tiền lương cuối tháng mới có, có dạo mỏ nợ vài tháng mới trả lương. Nếu không ăn cắp than
lấy đâu tiền hàng ngày mua gạo cho người mua cảm cho lợn.
- Các anh cũng hay đánh vợ nhỉ?
- Thi thoảng thôi, chứ không phải ngày nào cũng đánh.
Lượm lại cười nhưng mặt lạnh tanh, không hỏi gì nữa.
(Lược đoạn: Lượm sống với gia đình Tùng được hơn một tháng mới dám cùng Tùng đi thăm một người bạn của
anh suýt chết cách đó vài ngày. Khi hai người ra về đã gần nửa đêm.)
Đứng trước cổng nhà cả hai đều dừng lại và cứ đứng im lặng bên nhau rất lâu. Rồi Tùng nói
trước, giọng anh hổn hển, đứt quãng như người suyễn:
- Anh thật lòng không muốn xa em, muốn mãi mãi được sống bên em. Chả biết em nghĩ thế nào?
Lượm mím chặt môi, sống mũi và vè mắt cay sè. Cô cũng không muốn xa anh, muốn được sống
mãi mãi với anh. Nhưng... em không thể, anh ơi. Em chưa yêu ai bao giờ nhưng em vẫn không thể yêu
anh, không thể làm vợ anh.
Những ngày sau Lượm dậy từ rất sớm để xay bột, đốt lò và tráng bánh. Rồi cô đội thủng bánh ra
chợ gần trưa mới về. Về nhà lại lao vào nắm than, giặt quần áo, nấu cám lợn và làm cơm chiều. Và
cô vẫn nấu thêm bữa cơm nửa đêm những ngày Tùng đi làm ca 2, ngồi bên anh xới cơm và gắp thức
ăn, vẫn trả lời dịu dàng, ý nhị những câu hỏi của Tùng. Nhưng cô không cười, cũng không nhìn thẳng
vào mắt Tùng bao giờ, khi không thể nói rõ được điều gì đó thì cô nín lặng và thở dài rất nhỏ.
Anh ơi, anh là người đàn ông đẹp nhất và tốt nhất, nhưng em vẫn không muốn ở lại đây, không
muốn mãi mãi phải sống ở đây. Cũng như mãi mãi phải sống ở làng quê thì buồn lắm. Nếu em là vợ
anh chắc sẽ là một cặp vợ chồng rất đẹp đôi em sẽ sinh cho anh vài ba đứa con, sẽ tráng bánh và bán
bánh ở chợ, và đêm đêm ngồi đợi anh về để nấu nước tắm, dọn cơm và rót rượu. Còn anh, ngoài giờ
đi làm và chơi với vợ con anh sẽ đi đánh bài, đánh bi-a và uống bia, đôi lúc cũng đánh vợ giống như
nhiều người, nhưng vẫn là một gia đình hạnh phúc, có phải thế không, nhưng mà buồn lắm. Vì mọi
cái vui cái buồn đều có thể biết trước, giống hệt những người đã đi trước. Và anh về già cũng sẽ bị
hen suyễn, bị thấp khớp như mọi người thợ hầm lò tới tuổi
nghỉ hưu. Vậy thì em muốn gì, chắc là anh
hỏi thể. Chính em cũng không thật rõ em đang muốn gì. Muốn đến một vùng đất mới, sống trong một
hoàn cảnh mới, tự mình phải lựa chọn, phải quyết định, không phụ thuộc vào bất cứ ai, có thể cuộc
sống sẽ tốt hơn mà cũng có thể còn tệ hơn. Với phụ nữ, sự lựa chọn hình như chỉ được có một lần, lần
Trang 1/3
đầu. Lầm lỡ một lần là cả đời phó mặc cho may rủi, cho số phận. Em không hối tiếc đã rời nhà đi đến
đất mỏ. Nhưng em sẽ ân hận suốt đời nếu em bằng lòng ở lại đây mãi mãi. Em đã biết em là ai đâu.
Là một con bé tháo vát và can đảm, dám sống theo ý mình hay chỉ là một con nhóc con nhiều mơ
mộng, cuối cùng vì yếu đuối lại phải ý dựa vào một ai đó, vào một người đàn ông nào đó .
Em phải đi ngay anh Tùng ạ. Nếu em ở lại thêm một tháng nữa thì em sẽ không ra nổi cái nhà
này. Anh đừng trách em nhả, đừng giận em nhá. Rồi anh sẽ quên nhanh em thôi. Rồi em cũng sẽ phải
quên anh, sẽ cố mà quên. Đưa đầu vào cái cạm bẫy êm ái, ngọt ngào của một tổ ấm hạnh phúc đã
được chuẩn bị sẵn là dễ nhắm mắt buông xuôi lắm. Em sợ mọi dự kiến táo bạo sẽ kết thúc quả nhanh
chóng nếu em vì cái nhìn buồn bã, tuyệt vọng của anh mà nấn ná ở lại.
Anh đừng nhìn em nữa nhá. Em xin thề sẽ không nhìn thẳng vào mắt anh một lần nào nữa, sẽ
không nói thêm với anh một lời nào nữa. Và sẽ không bao giờ cho phép mình đi chung với anh trong
đêm như đêm trước.
Thực hiện các yêu cầu:
Tháng 11 năm 1995
(Theo https://nhandan.vn, thứ sáu, ngày 01/07/2005)
Câu 1. Xác định nhân vật trung tâm của truyện ngắn Đất mỏ.
Câu 2. Nêu hiệu quả của hình thức ngôn ngữ nửa trực tiếp được sử dụng trong đoạn văn:
- Anh thật lòng không muốn xa em, muốn mãi mãi được sống bên em. Chả biết em nghĩ thế nào?
Lượm mím chặt môi, sống mũi và vè mắt cay sè. Cô cũng không muốn xa anh, muốn được sống
mãi mãi với anh. Nhưng.., em không thể, anh ơi. Em chưa yêu ai bao giờ nhưng em vẫn không thể yêu